Od virusa Zapadnog Nila obolela žena s teritorije Beograda

- Prvi slučaj obolevanja od groznice Zapadnog Nila u 2019. godini u Srbiji registrovan je u 31. kalendarskoj nedelji, odnosno 3. avgusta 2019. godine, što znači četiri nedelje nakon slučajeva prijavljenih u sezoni leto/jesen 2018. godine. Međutim, slučajevi tog oboljenja u zemljama Evropske unije u 2019. godini prijavljivani su dve nedelje ranije, odnosno u 29. kalendarskoj nedelji - saopštavaju u Institutu “Batut”.

Groznica Zapadnog Nila je virusno oboljenje koje se prenosi ubodom zaraženog komaraca. Glavni vektor, odnosno prenosilac je kuleks papiens, vrsta komarca koja je odomaćena i kod nas. Glavni rezervoar zaraze su različite vrste ptica, u kojima se virus održava, dok je čovek slučajni, odnosno takozvani slepi domaćin i infekcija virusom Zapadnog Nila se sa njega dalje ne prenosi.

Većina osoba inficirana virusom Zapadnog Nila, njih 80 odsto, nema nikakve simptome i znake bolesti. Kod manjeg procenta zaraženih osoba, oko 20 odsto, simptomi podsećaju na oboljenje slično gripu, sa naglom pojavom povišene telesne temperature, glavoboljom, bolovima u mišićima i zglobovima, umorom, blagim prolaznim osipom i limfadeno-patijom. Kod manje od jednog procenta obolelih dolazi do nastanka aseptičnog meningitisa ili encefalitisa, odnosno neuroinvazivnog oblika bolesti, koji zahteva hospitalizaciju.

Radi smanjenja rizika od zaražavanja virusom Zapadnog Nila, preporučuje se primena mera lične zaštite od uboda komaraca. U „Batutu” savetuju upotrebu repelenata na otkrivenim delovima tela, nošenje odeće dugih rukava i nogavica svetle boje, preporučljivo je da odeća bude komotna, jer komarci mogu da ubadaju kroz pripijenu odeću. Preporuka je i izbegavanje boravka na otvorenom u periodu najintenzivnije aktivnosti komaraca, što je u sumrak i u zoru, upotreba zaštitne mreže protiv komaraca na prozorima, vratima i oko kreveta, izbegavanje područja sa velikim brojem insekata, kao što su šume i močvare, smanjenje broja komaraca na otvorenom gde se radi, igra ili boravi, što se postiže isušivanjem izvora stajaće vode. U slučaju putovanja u inostranstvo, pogotovo ako se radi o tropskom i suptropskom području, obavezno se pridržavati svih navedenih mera prevencije.

- Simptomi neuroinvazivnog oblika bolesti su glavobolja, ukočen vrat, stupor (tupost), dezorijentisanost, koma, tremori, konvulzije, slabost mišića i paraliza. Nakon preležane infekcije često dolazi do razvoja dugotrajnih posledica, kao što su umor, gubitak pamćenja, teškoće prilikom hodanja, mišićna slabost i depresija. Letalitet je veći kod starijih osoba, naročito kod osoba iznad 75 godina života - kažu u “Batutu” i dodaju kako se prvi oboleli uglavnom registruju u drugoj polovini jula, a najveći broj obolelih osoba je tokom avgusta.

U zemljama Evropske unije do 1. avgusta u humanoj populaciji prijavljeno je 33 slučaja obolevanja od groznice Zapadnog Nila i to u Grčkoj 25, Rumuniji četiri, Mađarskoj dva i po jedan slučaj u Italiji i Francuskoj. U istom periodu u zemljama EU registrovani su smrtni ishodi koji mogu da se dovedu u vezu sa obolevanjem od groznice Zapadnog Nila i to u Grčkoj dve i u Rumuniji jedna osoba. Tokom ove sezone prijavljene su i epidemije među konjima i to u Grčkoj dve i Italiji jedna.

Da bi slučaj infekcije virusom Zapadnog Nila bio potvrđen kod pacijenta uz ispoljenu kliničku sliku neuroinvazivnog oblika bolesti (meningitis, encefalitis, meningoen-cefalitis), neophodno je da se potvrdi prisustvo odgovarajućih antitela u likvoru obolele osobe. Uprava za veterinu Ministarstva poljoprivrede, na celoj teritoriji Srbije sprovodi i Program monitoringa na prisustvo virusa Zapadnog Nila u populaciji prijemčivih životinja i to sentinel konja, uginulih migratornih divljih ptica, uginulih divljih ptica iz porodice korvide, što su gavrani, vrane, gačci, svrake, šojke i čavke, kao i uginulih ptica grabljivica. Na teritoriji 11 gradova u Srbiji, Zavod za biocide i medicinsku ekologiju sprovodi nadzor nad virusom groznice Zapadnog Nila u populaciji komaraca od 1. maja ove godine.

Infekcija virusom Zapadnog Nila je zvanično prvi put registrovana u humanoj populaciji na teritoriji Srbije krajem jula 2012. godine. U periodu od 2012. do 2018. godine na teritoriji Republike Srbije registrovano je ukupno 989 slučajeva groznice Zapadnog Nila. U istom periodu beleži se i 98 smrtnih ishoda koji se mogu dovesti u vezu sa obolevanjem od groznice Zapadnog Nila.

Institut za javno zdravlje Srbije je 1. juna 2019. godine prosledio Preporuke za nadzor nad groznicom Zapadnog Nila u humanoj populaciji na teritoriji Republike Srbije mreži zavoda i instituta, koji su preporuke uputili klinikama za infektivne i tropske bolesti, odnosno infektivnim odeljenjima opštih bolnica na teritoriji svoje nadležnosti, uz napomenu da se posebna pažnja obrati na neuroinvazivne oblike bolesti.

- Na taj način, a u saradnji sa Nacionalnom referentnom laboratorijom za arboviruse Instituta za virusologiju, vakcine i serume “Torlak” omogućena je etiološka dijagnostika encefalitisa ili meningitisa. Institut za javno zdravlje Srbije prikuplja sve relevantne podatke o obolelim osobama, pri čemu postoji određen protokol po kojem se informacije prikupljaju i objedinjuju - navode u “Batutu” i napominju kako je groznica Zapadnog Nila prisutna na pojedinim područjima Evrope još od 60-ih godina prošlog veka, a sporadični slučajevi i manje epidemije u humanoj populaciji registrovani su u nekoliko zemalja istočne i južne Evrope tokom poslednjih 15 godina.

Ovo oboljenje prvenstveno se javlja u ruralnim oblastima, ali u humanoj populaciji je krajem prošlog veka registrovano epidemijsko javljanje groznice zapadnog Nila u urbanim sredinama. Tokom 2010. godine registrovano je naglo povećanje broja obolelih u humanoj populaciji, kao i pojava ovog oboljenja u nekim zemljama Evrope gde ga ranije nije bilo. Najveći broj obolelih (262 obolelih, 35 umrlih) registrovan je u Grčkoj, a autohtone slučajeve infekcije virusom Zapadnog Nila prijavile su Makedonija, Rumunija, Mađarska, Italija, Španija.

Tokom sezone nadzora 2018. godine u humanoj populaciji u zemljama EU i susednim državama prijavljeno je ukupno 2.083 slučajeva groznice Zapadnog Nila, a u istom periodu u zemljama EU registrovano je i obolevanje u populaciji prijemčivih životinja (285 konja).

LJ. Petrović