MARKIRANE KRVOPIJE Na novosadskim ulicama A NE BODU

U Srbiji se na njihovom suzbijanju radi primenom različitih biocidnih sredstava sa zemlje i iz vazduha, ali bilo bi dobro kada bi se sprovodila još koja metoda, ne bi li se njihova brojnost smanjivala. Stručnjaci sa Poljoprivrednog fakulteta u Novom Sadu pozabavili su se ovom problematikom, te su prošle godine prvi put sproveli istraživanje na novoj metodi suzbijanja, otpuštanjem sterilisanih mužjaka invazivnog azijskog tigrastog komarca, vrste koja se od 2018. godine trajno nastanila u našoj zemlji.

Kako je za „Dnevnik” rekla jedna od istraživača iz tima prof. dr  Aleksandra Ignjatović Ćupina, ove godine će sterilisani mužjaci biti ponovo pušteni u cilju nastavka istraživanja, jer se on odnosi na to da baš ova metoda zaživi kao dodatna mera njihovog suzbijanja. Na osnovu rezultata prošlogodišnjih istraživanja, ove godine će biti otpuštani u znatno većem broju, i u dužem periodu. Očekivanja su da će za desetak dana, kada se izdejstvuje i poslednja potrebna dozvola za taj poduhvat, projekat biti ponovljen.

– Tehnika se bazira na tome da se azijski tigrasti komarci masovno umnožavaju u laboratoriji, zatim se odvoje polovi i mužjaci se sterilišu zračenjem pri čemu ostaju vitalni i u dobroj kondiciji – objašnjava Ignjatić Ćupina, koja je inače entomolog po struci. –  Sterilni mužjaci se potom otpuštaju u životnu sredinu, gde konkurišu mužjacima iz prirode pri parenju sa ženkama. Ako se ženka spari sa sterilnim mužjakom, ona tokom čitavog svog života neće dati potomstvo. Ženke se inače pare samo jednom tokom života, dok se mužjaci, pa tako i sterilni,  pare sa više ženki. Prošle godine smo radili pilotsku studiju, kada smo na nedeljnoj bazi, u toku mesec dana, otpuštali po 50.000 komaraca, odnosno ukupno 200.000 sterilnih mužjaka. Poučeni prošlogodišnjim iskustvima, koji su imali za cilj da se utvrde važni parametri za dalji nastavak istraživanja, zaključili smo da sterilne mužjake treba puštati u većoj brojnosti i da razmak otpuštanja treba da bude 50, 80 ili maksimalno 100 metara. Sada ćemo u osam uzastopnih nedelja otpuštati po 100.000 sterilnih mužjaka, u odnosu na lane kada smo otpuštanja radili četiri nedelje. Istraživanja ćemo raditi na potezu Železničke ulice, Vase Stajića do Vojvođanskih Brigada i dela ulice Maksima Gorkog (od Sremske do raskrsnice sa Stražilovskom) i poprečnim ulicama na ovom potezu od Trga galerije do Trga carice Milice, odnosno u ulicama Mike Antića, Milete Jakšića i Pavla Simića.

Sterilni ne bodu

Istraživanje se odvije u okviru projekta Međunarodne agencije za atomsku energiju, Komarci se, kao i lane uvoze iz Italije, iz partnerske institucije u ovom projektu koja je prva u Evropi krenula sa masovnim uzgojem i primenom sterilnih komaraca. Profesorica kaže da su kolege iz Italije samo nakon nekoliko godina uspeli da redukuju brojnost populacije tigrastih komaraca za čak 80 odsto, što je izuzetno dobar uspeh. Ona napominje da sterilni komarci ne bodu, niti su opasni po ljude.

Kako kaže, rezultati prošlogodišnjih istraživanja odnose se na  utvrđivanje dužine života otpuštenih sterilnih mužjaka azijskog tigrastog komarca i radijus njihovog leta, da bi znali na kojoj distanci i koliko učestalo treba da ih otpuštaju ove godine. Takođe, nakon otpuštanja se pratio i broj ulovljenih jedinki komaraca u dnevnim intervalima kako bi se utvrdio odnos brojnosti sterilnih mužjaka u odnosu na brojnost ženki i brojnost mužjaka iz prirodne populacije,  odnosno da li je broj otpuštenih sterilnih mužjaka komaraca dovoljan da bi se obezbedili povoljni efekti na smanjenje brojnosti populacije.

– Što se tiče dužine života, pratili smo ih i u laboratoriji i napolju, pa se može reći da su u kontrolisanim laboratorijskim optimalnim uslovima živeli i do mesec dana, dok u prirodi žive šest do sedam dana, što je sasvim dovoljno, jer jedan mužjak može da se pari sa više ženki – ističe naša sagovornica. – Takođe smo utvrdili da mogu da lete na udaljenosti od oko 220 metara, ali da većina leti na 50 do 80 metara, odnosno zadržavaju se nedaleko od mesta otpuštanja. To nam je bitno jer sada znamo na kojim razmacima i na koliko tačaka treba da ih otpuštamo kako bismo pokrili čitavu površinu. Što se tiče odnosa, trebalo bi obezbediti da broj sterilnih komaraca bude bar pet do deset puta veći  od mužjaka iz prirodne populacije, što je i bio slučaj u prvih nekoliko dana po otpuštanju. Međutim, već bliže kraju nedelje, brojnost im je opadala. Ove godine pratimo i brojnost jaja, uz posebne klopke u koje ih ženke polažu.  Klopke ćemo doneti u laboratoriju, stavljati na piljenje i videti koliki je udeo sterilnih jaja u odnosu na fertilne. On bi tokom vremena trebao postepeno da raste, odnosno ukupna brojnost jaja bi trebala da opada, a broj sterilnih jaja da raste.

Ivana Bakmaz