Dragana Milošević: Izložba u Budimpešti kao trajan beleg i raskošno svedočanstvo nestale srpske varoši u Budimu
U baroknoj dvorani Muzeja u tvrđavi Istorijskog muzeja Budimpešte, juče je svečano otvorena izložba „Srpska Saborna crkva u Tabanu.
Tragom nestale srpske varoši u Budimu“, koja je rezultat saradnje Istorijskog muzeja Budimpešte, Galerije Matice srpske, Muzeja Srpske pravoslavne eparhije budimske u Sentandreji i Srpskog instituta u Budimpešti.
U ime Pokrajinske vlade i Pokrajinskog sekretarijata za kulturu, javno informisanje i odnose s verskim zajednicama prisutne je pozdravila resorni sekretar Dragana Milošević, koja je naglasila da će ova izložba ostaviti trajan pečat u povesnicama svih onih, koji su učestvovali u njenoj organizaciji i zahvalila saradnicima iz Istorijskog muzeja, Mađarske državne biblioteke „Sečenji“, Muzeja primenjene umetnosti i Muzeja Eparhije budimske na nesvakidašnjem pregnuću koje su uložili u organizaciju izložbe.
„ Tu mislim i na grandiozan poduhvat da se ikone Saborne crkve u Tabanu restauriraju i konzerviraju,“ naglasila je Miloševićeva i dodala da je to poduhvat, kojeg su se zajedno prihvatili i koji su, tokom prethodnih nekoliko godina, na najbolji način realizovali Galerija Matice srpske i Muzej Eparhije budimske Srpske pravoslavne crkve.
Kako je Miloševićeva navela, to je svedočanstvo jednog vremena i veliko delo Arsenija Teodorovića, najvećeg srpskog ikonopisca svog doba, i predstavlja trajan beleg i raskošno svedočanstvo, sačuvano i za našu, i za buduće generacije.
Po rečima sekretara Dragane Milošević i podnaslov izložbe „Tragom nestale Srpske varoši u Budimu“ jeste priča o varoši iz romana našeg Jaše Ignjatovića, čije junake i danas pamtimo. I, ona varoš u kojoj su, na njegovim burnim putešestvijima u carstvujušću Vijenu, Pavla Isakoviča, junaka druge knjige „Seoba“ Miloša Crnjanskog, radosno dočekivali bogati i svom rodu odani srpski trgovci.
Taj podnaslov je, kako ona navodi, u isto vreme i bolan i koliko god je to moguće, utešan. Bolan, jer nam govori o neumitnoj prolaznosti svega što se nekada činilo tako čvrsto, tako pouzdano i tako večno. Utešan, jer nas hrabri saznanjem da onoga što je nekada bilo, ipak, ima sve dok ono postoji u našim sećanjima. I, dok ga mi sasvim ne prepustimo zaboravu i na njega podsećamo i one koji će doći posle nas.
Dragana Milošević podsetila je da se i ovaj veliki kulturni događaj organizuje u kontekstu izuzetno dobrih odnosa naših dveju zemalja, Republike Mađarske i Republike Srbije, odnosa koji, po opštoj oceni nikada u istoriji nisu bili bolji.
Pozdravne reči uputio je i Peter Farbaki, generalni direktor Istorijskog muzeja Budimpešte, a prisutnima se obratila i dr Tijana Palkovljević Bugarski, upravnica Galerije Matice srpske, kao i Pera Lastić, direktor Srpskog instituta u Budimpešti.
U ime Vlade Republike Mađarske prigodnim rečima obratio se dr Zoltan Firješ, zamenik državnog sekretara za odnose sa verskim zajednicama i narodnostima u Uredu predsednika Vlade Mađarske, kao i dr Aleksandra Salai Bobrovnicki, zamenica glavnog gradonačelnika Budimpešte za kulturu.
Otvaranje izložbe svojim prisustvom uveličao je episkop Srpske pravoslavne eparhije budimske Lukijan, uz čiji blagoslov je i ostvarena.
Svečano otvaranje izložbe upotpunili su Kamerni ansambl „Orfelin” iz Novog Sada pod upravom Tamare Adamov Petijević i umetnici Srpskog pozorišta u Mađarskoj.
Ova izložba predstavlja nastavak rada na očuvanju i prezentaciji srpskog kulturnog nasleđa u Mađarskoj. Nakon konzervacije, stručne obrade i predstavljanja ikona Arsenija Teodorovića rađenih za ikonostas Sabornog hrama u Budimu na izložbi „ Arsenije Teodorović i srpska crkva u Budimu“, u Galeriji Matice srpske 2017. godine, Istorijski muzej u Budimpešti je ovom izložbom to umetničko ostvarenje postavio u širi okvir istorijskih i društvenih prilika. Na ovaj način, ikonostas je predstavljen kao materijalni trag ne samo umetničkih dometa srpske kulture, već i svedočanstvo duhovnog života i stremljenja srpskog naroda u Ugarskoj. Ikone Arsenija Teodorovića su centralni eksponat na izložbi oko kog su sabrani brojni drugi predmeti – urbanistički planovi, fotografije, umetnička dela, knjige i drugo, koji pred očima posmatrača bude nestali život Srba u Budimu, u nekadašnjoj Srpskoj Varoši Tabanu i Sabornom hramu koga više nema.