Divovi srpske medicine, od Batuta do Rade Simonovića

Mada, nikad se ne zna... Kako bilo, ni Sombor nije mimo sveta i iako, za sada, odoleva pošasti virulentnog napasnika, njegovi lekari i sestrice u stanju su pripravnosti, sledeći zaveštanje svojih prethodnika, od kojih su mnogi bili pravi divovi srpske medicine.

Tako je i jedan od njih, najčešće pominjan, Milan Jovanović-Batut, mada rođeni Sremac, službovao u somborskom špitalu, prethodeći jednom drugom regionalnom zemljaku, takođe Sremcu, Radivoju Simonoviću, koji je najveći deo lekarske karijere proveo na zapadu Bačke iz koje je, ne samo poput svog prethodnika Batuta, radio na poslovima zdravstvenog prosvećivanja nego i nacionalnog oslobođenja, pri tome argatujući na širokom polju etnografije, geografije i morfologije južnoslovenskih prostora što mu je obezbedilo naziv „Srpski Ruso“. Ali to je već neka druga priča...

Milan Jovanović-Batut, čije ime danas nosi Institut za javno zdravlje Republike Srbije u Sombor je došao po okončanju studija medicine, pa se može reći da je te 1878.godine ovde i započeo svoju lekarsku praksu, službujući u tadašnjoj bolnici na Apatinskom putu, a u vreme sadašnje tek dosta ruinirano Odeljenje neurologije i neuropsihijatrije regionalne Opšte bolnice „Dr Radivoj Simonović“. Po širem društvenom radu i tada se videlo da će ovaj mladac izrasti u kapitalnu ličnost sveta medicine, pošto je (ranije objavivši knjigu „Zdravlje za napredak naše dece“ u izdanju Matice srpske) već tada, upravo u Somboru, pokrenuo znameniti časopis „Zdravlje“ u čijem je zaglavlju stajalo da je u pitanju „List za lekarsku pouku narodu“, što ukazuje da je veoma rano u svom stručnom radu prepoznao značaj zdravstvenog prosvećivanja naroda kao opšte dobro. Deseto dete mnogobrojne porodice koja poreklo „vuče“ iz kraja između Pirota i Sofije, na krštenju nazvan Mihail, Batut je rođen 1847. godine u Sremskoj Mitrovici, gde je i završio osnovnu školu, da bi gimnazijsko školovanje nastavio u Pančevu i Sremskim Karlovcima, nakon čega započinje studije medicine u Beču 1867. godine, a znanje produbljuje kod čuvenih naučnika kao što je patolog Rokitanski, hirurg Bilrot, internista Škoda i mnogi drugi. Iz Sombora odlazi za Crnu Goru, gde je neko vreme radio i kao lični lekar  knjaza Nikole, čime je prethodio jednom drugom doktoru Simonoviću, igrom slučaja Svetislavu, rođenom bratu onog somborskog, Radivoja. Nakon povratka u Srbiju kao stipendista srpske vlade, zahvaljujući dalekovidosti dr Vladana Đorđevića, tadašnjeg načelnika Saniteta odlazi na usavršavanje u poznate medicinske centre u Evropi kao što su Minhen, Berlin, London i Pariz gde se usavršava iz bakteriologije i higijene, što mu je omogućilo da se tokom svog stručnog usavršavanja susreće sa vrhunskim stručnjacima iz pojedinih oblasti medicine, sa njima sarađuje, a među njima su Petenhofer osnivač moderne higijene na Medicinskom fakultetu u Minhenu, bakteriolog Robert Koh i Lefler, ruski naučnik Bubnov, Mečnikov koji je radio kod Luja Pastera, učio je u Listerovom Institutu u Londonu... Bio je oženjen, ali se o njegovom porodičnom životu malo zna. Nije se bavio politikom, niti je bio pripadnik bilo koje stranke, pošto je zapažao opasnost od merenja vrednosti po partijskim bojama i partijskoj delatnosti.

Kao rodonačelnik higijene i preventivne medicine, jedan je od najvećih lekara i humanista u novijoj istoriji Srbije, uspostavio je savremenu medicinu u državi i osnovao Medicinski fakultet u Beogradu. Njegov najveći napor bio je usmeren ka unapređenju narodnog zdravlja kroz primenu preventivnih mera u čitavom društvu, ali i ka uvođenju higijene, preventivne i socijalne medicine u studije medicine i u kliničku praksu. Prepoznao je koliko mogu da budu opasni po zdravlje ljudi neki proizvodi, često nazvani lekovima, koje reklamiraju neobrazovane osobe, naročito u sredinama u kojima u kojima je nedovoljna zdravstvena prosvećenost.

Zvuči poznato?

Milić Miljenović