Dimljene kobasice i pršuta najčešći izvori zaraze

Tokom 2016. godine, prijavljena je 51 osoba obolela od trihineloze, a u 2017. registrovano je šest slučajeva bolesti s teritorije Sremskog okruga, kažu u Centru za kontrolu i prevenciju bolesti Instituta za javno zdravlje Vojvodine, podsećajući na to da u sezoni svinjokolja valja obratiti posebnu pažnju na kvalitet mesa i mesnih prerađevina.

- Trihineloza je danas u Vojvodini vodeća bolest koja se prenose sa životinja na ljude. Ovo oboljenje prouzrokuje nematoda trihinela spiralis. Čovek se zaražava  konzumiranjem termički neobrađenog mesa i mesnih prerađevina u kojima se nalaze žive larve trihinele. Trihinelom su najčešće zaražene domaće i divlje svinje, pacovi, psi, lisice, ali i mnoge divlje životinje. Najveći epidemiološki značaj kod nas ima domaća svinja, mada je u Vojvodini registrovano više epidemija prouzrokovanih mesom divlje svinje. Svinja se zarazi jedući uginule pacove u kojima se nalaze žive, učaurene larve ili, što je važnije, hraneći se otpacima zaraženog svinjskog mesa iz klanica –  kažu u Institutu.

Kako ističu epidemiolozi, životinja zaražena trihinelom ne pokazuje znake bolesti. Zbog toga se zaraženost životinje može utvrditi jedino ako se uradi pregled na trihinelu spiralis.

Ukoliko se pojave simptomi i znaci bolesti, potrebno je javiti se svom izabranom lekaru koji će u slučaju sumnje na trihinelozu pacijenta uputiti infektologu. Specifičnog leka za ovo oboljenje nema. U terapiji se koriste antihelmintici (najčešće tiabendazol). U težim oblicima bolesti pacijent se hospitalizuje a lečenje se sprovodi i kortikosteroidima, antihistaminicima uz suportivnu i simptomatsku terapiju. Teži oblici bolesti zahtevaju bolničko lečenje, kažu epidemiolozi Instituta za javno zdravlje Vojvodine.

- Epidemiološki najrizičnije namirnice su dimljeno i termički neobrađeno meso. Prodimljene kobasice predstavljau epidemiološki vrlo rizičnu namirnicu. U Vojvodini, naročito u seoskim domaćinstvima, meso i prerađevine obezbeđuju se iz vlastitog uzgoja i klanja svinja, pri čemu se jedna količina mesa konzervira sušenjem ili se koristi za pravljenje kobasica. Zbog toga se trihineloza najčešće javlja u obliku porodičnih epidemija u vreme svinjokolja – poručuju u Institutu.

Lekari kažu da se prvi simptomi mogu pojaviti već posle nekoliko dana od korišćenja trihineloznog mesa - period inkubacije varira od 5 do 45 dana, ali najčešće iznosi od 8-15 dana. Ovi simptomi nisu ni karakteristični niti obavezno prisutni. Može se javiti gubitak apetita, malaksalost, muka, gađenje, bolovi u stomaku, povraćanje ili proliv. Zatim bolesnik počinje da se žali na bolove u mišićima, uz povišenu telesnu temperaturu (i do 40°C) koja traje više dana, nekada i više sedmica. Često se bolesnik žali na bolove u očnim jabučicama, naročito pri njihovim pokretima (tzv. “ukočeni pogled”), na bolove pri žvakanju i gutanju, disanju ili pokretima ekstremiteta. Javlja se i otok lica i očnih kapaka, katkad praćen izrazitim konjunktivitisom ili konjunktivalnim krvarenjima. Istovremeno se javlja tvrd i bolan otok muskulature ekstremiteta koji ograničava njihovu aktivnu pokretljivost. U težim oblicima bolesti, na koži se ponekad vida osip praćen svrabom. Mogu se javiti i glavobolja, nesanica, konvulzije. Najozbiljnije manifestacije ove faze bolesti jesu znaci globalne srčane slabosti: brzo zamaranje, izrazita malaksalost, osećaj gušenja, lupanja srca, teškog disanja. Posledica je razvitak akutnog trihineloznog miokarditisa.

- Svake godine se javljaju porodične epidemije, uglavnom manjih razmera. Iako broj obolelih od trihineloze u AP Vojvodini u poslednje dve decenije ima trend pada, pojava epidemija, podseća na to da je ovo oboljenje i dalje prisutno kod nas i da na njega treba misliti. U 2016. godini prijavljene su četiri epidemije trihineloze u Vojvodini sa 48 obolelih osoba na teritoriji četiri okruga. Od četiri spomenute epidemije, dve su bile porodične, nastale konzumiranjem infestiranih svinjskih kobasica i/ili primljenog svinjskog mesa iz sopstvene proizvodnje. U trećoj epidemiji trihineloze izvor zaraze bili su zaraženi suhomesnati proizvodi poreklom iz iste klanice, distribuirani iz više privatnih mesarskih radnji. Oboleli od trihineloze iz Severnobanatskog okruga bili su deo velike epidemije prijavljene na teritoriji Zlatiborskog okruga u 2016, gde su jeli zaražene prodimljene kobasice i pršutu od zaražene divljači. U 2017 godini, prijavljena je jedna porodična epidemija na teritoriji Stare Pazove koja je bila deo veće epidemije u Bosni i Hercegovini i bila je vezana za konzumiranje zaraženog sušenog svinjskog mesa.

Najsigurnija mera zaštite je termička obrada mesa, kuvanjem ili pečenjem, pri čemu je važno da se u svim delovima mesa postigne temperatura od najmanje 70°C tokom pola sata tako da se boja mesa u svim delovima promeni od ružičaste u  sivu. U mesu debljine od 25cm zamrzavanjem mesa na –250°C trihinela će biti razgrađena za 10 dana. Salamurenje, dimljenje i sušenje mesa nisu sigurne mere za uništavanje larvi trihinele.

Epidemiolozi pretpostavljaju da je broj ljudi obolelih od trihineloze veći, jer bolest primete samo teže zaraženi, koji dospeju kod lekara.

- Ukoliko je mali broj larvi trihinele u zaraženom mesu, simptomi nisu upadljivi i bolest može proći kao blaga bolest slična gripu zbog kojih se pacijent ne mora nužno javiti lekaru, pa bolest može ostati neregistrovana – kažu stručnjaci Centra za kontrolu i prevenciju bolesti.  - Velike epidemije, vezane za mesarske radnje ili nelegalnu proizvodnju i prodaju mesnih prerađevina, danas su sve ređa pojava.

LJ. Petrović