BICIKLOM KROZ VOJVODINU Novi Slankamen: Sveti Mihovil ubija Satanu (FOTO)

Ima svega - grožđa crnog i belog, jabuka, krušaka, breskvi - onih “dlakavih”, kao i nektarina... Novi Slankamen je inače, više od jednog veka poznat kao čuveni voćarski kraj.

Pažnju mi privlači kip kuvara ispred jednog od restorana. Nekako mi ti kipovi kuvara pred našim restoranima uvek deluju pomalo zastrašujuće i nimalo gostoljubivo, kao da ih radi isti, ne preterano talentovani umetnik. Ovaj, na primer, ima raskolačene oči i “preteći” drži tavu u podignutoj ruci.

“Ne budite od onih koji cele sedmice čekaju petak, cele godine leto i ceo život sreću”, poruka je ispod table na kojoj je ime mladića Stefana Pavlovića, koji je 2014. poginuo na motoru baš na ovom mestu. Imao je 19 godina.

Do pred kraj 18. veka Novi Slankamen nije postojao. Tačnije, do 1783. postojalo je samo naselje Slankamen i taj naziv se odnosio na današnji Stari Slankamen. U periodu vladavine cara Josipa II, radi jačanja Vojne krajine, na samo 3km  jugozapadno od postojećeg Slankamena (Starog), počelo je naseljavanje Hrvata iz Dalmacije i Like, a zatim su doseljeni i Nemci i Slovaci. Da bi se novoosnovano naselje razlikovalo od tadašnjeg, ono dobija naziv Novi Slankamen.  Ovde danas živi oko 3.500 stanovnika  i funkcionišu dva kulturno-umetnička društva: Hrvatsko kulturno prosvjetno društvo „Stjepan Radić“ i KUD „Jovan Jovanović Zmaj”. 

Stižem do Srpske pravoslavne crkva Svetog Preobraženja, koja je 1910. građena u stilu moravske arhitekture po projektu inžinjera Gojaka Damjanovića. Ovo je veoma reda primerak pravoslavne crkve u tom stilu, a da je građena u vreme Austrougarske. Iznad vrata pod staklom se nalazi scena Preobraženja Hristovog. Istočno od crkve je podignut zaseban visoki zvonik modernog izgleda. U crkvi se kao najstariji i najvažniji dokument čuva Letopis hrama, u kome se mogu naći svi podaci o njenom građenju. Kako je nedeljno jutro, u crkvi je bilo u toku bogosluženje, kojem je prisustvovalo dvadesetak vernika.

Nešto dalje, takođe na glavnoj ulici, nalazi se Rimokatolička crkva Sv. Mihovila, sagrađena 1862. Na glavnom oltaru je slika Sv. Mihovil (Mihajlo) ubija Satanu, rad Novosađanina Imrea Nizekeltija iz 1868. Na levom i desnom bočnom oltaru su dve slike nepoznatog autora iz druge polovine 19. veka. Zidne slike, mahom na svodovima oltara i naosa, naslikao je zagrebački majstor Marko Antonini 1899. Kada sam ušao u crkvu, nekoliko žena je, čekajući početak svete mise, molilo “krunicu”.

Na veoma aktivnoj Fejsbuk stranici Župe u Novom Slankamenu između ostalog se nalaze i fotografije sa proslave Svetog Mihovila iz septembra ove godine. Na misi u prepunoj crkvi zajedno sa katoličkim sveštenicima vidimo i lokalnog pravoslavnog paroha, što je lepa slika suživota u selu koje je imalo burnu međunacionalnu istoriju.

Odlazim do mesnog groblja. Sa leve strane sahranjuju se rimokatolici, sa desne pravoslavci. Pažnju privlače dve velike kapele - jedna, na rimokatoličkom delu - pripada porodici Cindrić, druga - na pravoslavnom delu - porodici Čale.

Ova varoš poznata je i po značajnom istorijskom spomeniku posvećenom Slankamenačkoj bici. Obelisk, visok 16 metara, podignut je 1892. na visu iznad Slankamena. Tu je 19. avgusta 1691. godine 20.000 Austrijanaca pod zapovedničkom palicom grofa Badenskog i 10.000 Srba, kojima je zapovedao podvojvoda Jovan Monasterlija, sukobili su se sa nadmoćnom turskom vojskom. Bila je to jedna od najvažnijih hrišćanskih pobeda koje su vodile ka vraćanju Osmanlija u Malu Aziju. Na spomeniku je tekst na nemačkom jeziku i stihovima pesnika Jovana Jovanovića Zmaja: „I hvala i slava junacima vrlim, padom – uzdignutim, smrću – neumrlim”.

Robert Čoban