Književna kritika: Ministarstvo straha

Grejam Grin (1904-1991) spada među najznačajnije engleske pisce dvadesetog veka. Napisao je više od dvadeset pet romana u kojima se bavio položajem čoveka u modernom svetu, često kroz vizuru katoličke vere. Iako se protivio tome da ga nazivaju katoličkim piscem, domaći kritičari su mnoge njegove knjige uzimali upravo za obrazac idealnog „katoličkog romana“. U ovu kategoriju inače spadaju romaneskna dela obojena religijskom filozofijom (ali i sumnjom u nju), a ceo pravac bio je na vrhuncu popularnosti u periodu 1860-1960, i u njegove autore se mogu svrstati i Ivlin Vo, Česterton, i, u mnogo manjoj meri, Tolkin.

Grin je u dva navrata bio nominovan za Nobelovu nagradu, a Vilijam Golding ga je nazvao „najvećim hrončarem svesti i strahova čoveka dvadesetog veka“. Zanimljivo je da je Grejema Grina u britansku obaveštajnu službu MI6 u mladosti regrutovala njegova rođena sestra, pa je što zbog sopstvene radoznalosti, što po špijunskim zadacima boravio Sijera Leoneu, Kameronu, Liberiji, Kubi, Meksiku, i drugim neobičnijim destinacijama. Mnogi njegovi romani imaju uzbudljive trilerske potke, ali se u isto vreme bave ozbiljnim društvenim temama.

„Ministarstvo straha“ je roman koji u sebi sadrži elemente trilera i noara, ali obojenog nešto mračnijim orvelovskim tonovima. Radnja romana smeštena je u 1941, u London tokom akcije Blic. Glavni lik Artur, pošto je tek izašao iz psihijatrijskog zatvorskog odeljenja jer je iz miloisrđa ubio svoju neizlečivo bolesnu ženu, uspeva da se uplete u špijunsku aferu u koju su uključeni nacisti. U „Ministarstvu straha“ naročito su efektni opisi Londona u kom se polako otvaraju praznine, i u kom svako novo bombardovanje može iznenada da potpuno okrene svaku situaciju u kojoj se likovi nalaze. U ovom upečatljivom romanu, kao u košmarnom snu, misteriozni večernji razgovor uz čaj već u sledećem trenutku, u magnovenju može da se preokrene u hororičnu i haotičnu scenu u kojoj retki preživali iznanada puze po ruševinama u kojima se ne mogu više prepoznati ni oblici sobe u kojoj su do pre nekoliko trenutaka mirno sedeli. Opisi grada koji nestaje čine se gotovo i kao uverljivo istorijsko svedočenje, jer ih je i sam autor doživeo, pošto je u vreme Blica živeo u Londonu.

Grin spada u one retke klasike koji mogu da pišu vedro, naizgled lako, pitko i uzbudljivo, ali da u isto vreme stilski i misaono budu daleko iznad bilo kakvih žanrovskih ograničenja.   

Nastasja Pisarev