Pokrajinska vlada finansira obnovu konaka u Maloj Remeti

Iz nadležnog Zavoda za zaštitu spomenika kulture Sremska Mitrovica navode da su do sada postavljene nove podne obloge, urađeni su pregradni zidovi i izmalterisana je unutrašnjost objekta, te delimično zamenjena stolarija.

Obnovu zgrade starog konaka finasira Pokrajinska vlada, s tim da je za prvu fazu izdvojeno više od 6,6 miliona dinara s odgovarajućim porezom (6.617.336,52), dok će nastavak radova koštati gotovo 10,8 miliona (10.755.132). Posao je u postupku javne nabavke poveren novosadskim firmama „GAT” i „Hio sistem”, kao i „Izol invest” iz Beograda, a radove nadzire Zavod za zaštitu spomenika kulture Sremska Mitrovica.

Manastir Mala Remeta ili Remetica pripada Eparhiji sremskoj Srpske pravoslavne crkve i nalazi se u središnjem delu Fruške gore, pored istoimenog sela u opštini Irig. Reč je o spomeniku kulture od izuzetnog značaja, čije ime znači mala pustinja. Zdanje je u vizantijsko-srpskom stilu, bez baroknih uticaja. Manastir danas čine crkva posvećena Bogorodičinom pokrovu, jednokrilni konak, drveni zvonik i kapela. Tu su napisane, a i danas se čuvaju dve vredne rukopisne knjige iz 17. veka.

- Prvi pisani trag o manastiru Mala Remeta pojavljuje se u turskom dokumentu iz 1546. godine - objasnio je direktor Zavoda za zaštitu spomenika kulture Sremska Mitrovica Ljubiša Šulaja i napomenuo da se u istorijskim izvorima kao mogući osnivač manastira pominje „sremski” kralj Dragutin Nemanjić. - Krajem 17. veka obnavljaju ga izbegli monasi iz manastira Rača na Drini, a svoj današnji izgled dobio je u obnovi, koja je započela 1709. godine, a završena je dve decenije kasnije. Ktitor Stanko Milinković iz Šuljma i monasi manastira Beočin, čiji je Mala Remeta metoh, za glavne neimarske poslove angažovali su Teodora Kostu i Nikolu Krapića, Cincare iz grčkog grada Lange.

Pouzdane podatke o manastiru Mala Remeta pružaju turski dokumenti iz 1546. godine, u kojima je manastir prvi put zabeležen, ali je vrlo brzo posle toga spaljen. Na mestu stare crkve sagrađena je nova 1739. godine, treća po redu građevina, a u Drugom svetskom ratu oštećeni su konak i manastirska biblioteka.

Danas je Mala Remeta aktivan ženski manastir. Skromna manastirska crkva Pokrova Presvete Bogorodice spada među najlepše fruškogorske hramove. Jedinstven izgled daje joj devetostrano kube koje se sužava na vrhu centralnog dela. Manastirsku crkvu oslikao je 1910. godine Kosta Vanđelović, a ikonostas sa plitko rezanim ukrasima novosadski slikar Janko Halkozović. Poslednja sanacija crkve rađena je 1996/97. godine, dok je u oktobru 2000. podignut slobodno stojeći zvonik kvadratne osnove. Crkva ranije nije imala zvonik, zvonilo se sa zvona pričvršćenog na stablo velike lipe.

- Konak je podignut kao posebna zgrada (jedno krilo) uz manastir i datira iz 1758. godine - naveo je Ljubiša Šulaja. - Izgrađen je zahvaljujući novčanom prilogu Jovana Jovanovića, oficira Petrovaradinske regimente. Nekada je manastir imao konak i sa severne i sa južne strane, ali je 1896. godine, obnovljeno samo južno krilo. Nakon što je u Drugom svetskom ratu oštećen, konak je u drugoj polovini 20. veka obnovljen.

Konak je jednostavna građevina, longitudinalne osnove, s tri nivoa - suteren, prizemlje i potkrovlje (Su P Pk). Objekat je sazidan od opeke starog formata i spoljašnji zidovi su debljine oko 60 centimetara, koliko su i unutrašnji noseći, dok su pregradni debljine 15 i 45 centimetara. U tehničkom opisu projekta je objašnjeno da su plafoni u suterenu rađeni u svodovima, dok je u prizemlju ravan, odnosno međuspratna konstrukcija je ploča između tavanskog dela i prizemlja. Krov objekta je na tri vode, sa slemenom u pravcu istok - zapad.

J. Vukašinović