Park prirode Begečka jama – značajno prirodno dobro: Vrbe čuvaju tajne dunavskih rukavaca

Popularno izletište nastalo na starom koritu Dunava, koje trenutno čuva mali žuti pas na obali. Na svega 24 kilometra od Novog Sada, do kog se može stići i biciklom za one u boljoj kondiciji i to dolmom pokraj Dunava, Begečka jama obuhvata 379 hektara, od kojih je 46 pod režimom zaštite drugog stepena, a ostatak, odnosno 333 pod zaštitom trećeg stepena i to zbog staništa različitih biljnih i životinjskih vrsta od kojih su mnoge strogo zaštićene, kao što su beli lokvanj, gatalinka, šumska žaba, čikov... Istovremeno je i mrestilište mnogih autohronih vrsta ribe, pa nije ni čudo da je omiljeno mesto pecaroša, koji drže svoje čamce čak i preko zime u vodi, time stvarajući pravu malu ribarsku idilu svakom ko se ovde zatekne.

Ovo je dom i vodozemaca, ali i šume, koja čini prirodnu vegetaciju na rastresitom, peskovitom zemljištu uz Dunav. Ritske šume prepune bademaste, crne i bele topole, te vrbe, čine Begečku jamu bajkovitom, a nije na odmet spomenuti i šaš i trsku, koje stoje kao čuvari vojvođanske ravnice i njenih voda.

Begečka jama je zapravo rukavac Dunava, njegovo plavno područje i dom više od dvadeset vrsta riba, među kojima su najzastupljeniji šaran, som, štuka, smuđ, deverika, te čikova kao strogo zaštićene vrste, ali pecaroši se hvale da ovde love i belu ribu. Kao dunavski meandar sa stalnim prisustvom vode tokom cele godine predstavlja i reproduktivni centar vodozemaca, zelene, velike zelene, te šumske žabe, obične krastave, kao i zelene krastave žabe, gatalinke, ali i kornjače, livadskog guštera, zelembaća i belouške. Kao i svaki rukavac krije svoje tajne, ali i legende.

Jedna od njih kaže da je nekada davno na malom proplanku tik pored Dunava, u prelepoj rečnoj šumi, za vreme najezde Turaka osvajačke ruke porušile su od Ugarskog kralja Bele trećeg sagrađenu crkvu, te su na njenom mestu podigli selo za svoje begove. Prema toj legendi, veliki i moćni Dunav je pobesneo, i preplavio je čitav prostor starog Begeča. I ova panonska Atlantida lagano je potonula u mulj. Vremešni meštani pecaroši još i danas tvrde da ponekad pri jakim sušama, kad vrelo letnje sunce i nizak vodostaj Dunava povuku vodu iz jezera, iz uzanog korita izranja sa pokidanim najlonima i udicama načičkani vrh potonulog i oronulog crkvenog tornja. Godine su prolazile, na nekoliko kilometara od starog mesta niklo je novo naselje Begeč, a i Dunav je potražio novi tok, ostavljajući iza sebe na 380 hektara staro korito. I nastala je Begečka jama.

Da li se radi o urbanoj legendi ili ne, zavisi koga pitate. Jedno je sigurno – Begečka jama je danas mikromorfološka celina, i sa karakteristikama rečnog, jezerskog, barskog i močvarnog ekosistema, prirodno je stanište brojnih biljnih i životinjskih vrsta. Zbog toga je 1999. godine je proglašena zaštićenom „Parkom prirode”.

Ovde se može videti čak 150 vrsta ptica, od čega većina od njih ima migratorni status – prolaznice, lutalice ili zimovalice. Tu se gnezdi labud grbac, liska, barska kokica, veliki gnjurac, vivak, bela roda, veliki kormoran, a u skrovitim staništima čapljica i crna roda. Velika i mala bela čaplja, gak i crvena čaplja se samo povremeno zadržavaju. Od ptica grabljivica u Bečečkoj jami su prisutni mišar, jastreb, soko lastavičar, vetruška, orao belorepan, a od pevačica belovrata muharica, žuti voljić i šumski zviždak. Najveću ornitološku vrednost ovog predela predstavlja plovka crnka, svrstana među najugroženije ptice sa naših prostora.  Jedna od pravih atrakcija Jame je i prisustvo vidre, koja se zadržava u dubljim vodenim staništima unutar plavne zone ili uz obalu Dunava, na mnogim mestima bogatim ribom.

Biser Jame je i čarda na obali sa bogatom ponudom sveže ribe, ispečenom na roštilju ili talandari, koju treba da posetite i koštate nakon odlične riblje čorbe, ukoliko se zateknete u potrazi za tornjem crkve pod vodom.

Maša Stakić