Ostvarenje sna Ernesta Bošnjaka: Sombor, ipak, srpski Holivud
SOMBOR: Znameniti Somborac, Ernest Bošnjak, u svetskim kinematografskim enciklopedijama i udžbenicima poznat kao sineasta koji je, po prvi put u istoriji, do tada potpuno statične kamere, pomerio u takozvani „švenk“, sanjao je da od rodnog grada napravi Holivud, fabriku snova odnosno centar filmske industrije.
Bošnjakova ideja začeta izgradnjom studija „Boer film“, propala je skoro na samom početku, ali se ovih dana Sombor ipak može pohvaliti činjenicom da se u njemu snimaju filmovi, možda ne u obimu koji je priželjkivao zaljubljenik u pokretne slike na celulodinoj traci, ali se ipak po ovom gradu i njegovoj okolini „muvaju“ filmski radnici, a sami Somborci, ne toliko zbog honorara, koliko zbog avanture imaju priliku da učestvuju kao statisti u snimanju filmova.
Naime, upravo se, nakon Beograda, Novog Sada, Subotice i Sremskih Karlovaca i u Somboru, tačnije njegovoj reprezentativnoj Županiji, neobaroknom današnjem zdanju Skupštine grada, snima film „Sinovi slobode“, ostvarenje Darka Bajića koje govori o istorijskom događaju, prisajedinjenju Vojvodine matici Srbiji nakon Velikog rata, ali i o emancipaciji žena u srpskom nacionu kroz priču o Milici Tomić, ćerki i supruzi narodnih tribuna Svetozara Miletića i Jaše Tomića. Brojni statisti, odeveni u kostime tadašnje epohe preuzeli su od varoških „ćata“ administrativno sedište Zapadnobačkog okruga, a dobra atmosfera na setu je i rezultat osvedočene ljubavi Somboraca prema pozorišnoj i filmskoj umetnosti, pa i filmski radnici predvođeni Bajićem nemaju većih problema tokom snimanja.
Svega nekoliko dana ranije, završeno je i snimanje još jednog filma na lokaciji van samog grada, u selu Kolutu u neposrednoj blizini srpsko-mađarske granice, na čijoj periferiji je izgrađen impresivan set namenjen za ostvarenje Predraga Gage Antonijevića „Dara iz Jasenovca“.
Kako se radi o filmu koji opisuje stradanje srpskog naroda u jednom od najstrašnijih koncentracionih logora Drugog svetskog rata, namenjenog potpunom istrebljenju Srba, Jevreja i Roma u nacističkom satelitu tzv. Nezavisnoj državi Hrvatskoj, verne kulise ustaške fabrike smrti izazivale su i nelagodu kod brojnih statista, kojima zbog upravo toga nije bilo teško objasniti „glumački zadatak“. Ceo kompleks je građen nekoliko meseci pre prve klape, tokom kojih je brojna ekipa majstora boravila u Kolutu i Somboru, a i pored toga što je novinarskim ekipama bio onemogućen obilazak seta, „Dnevnik“ je uspeo da dođe i do fotografija sa samog snimanja. Ovaj projekat u produkciji „Dandelion prodakšn“ i „Film Danas“ koji kroz sudbinu desetogodišnje devojčice Dare sa Kozare i kojoj su majka i brat ubijeni, a život mlađeg brata pokušava sama da sačuva, govori o sudbinama hiljada onih koji ustaška zverstva nisu preživeli, podržan je od Filmskog centra Srbije pozamašnim budžetom, za šta je izdvojeno 61 milion dinara. Nakon Koluta snimanje će se nastaviti na drugim lokacijama, a njegovi tvorci očekuju da bi će ovaj deo posla biti obavljen do kraja godine, kako bi se nakon toga ušlo u postprodukciju.
Film sa sličnom tematikom, stradanjem Roma i Jevreja tokom Drugog svetskog rata, u režiji proslavljenog Lordana Zafranovića već je trebao da bude sniman u Somboru, ali do realizacije ovog dugometražnog ostvarenja čiji je predložak trebao da bude istoimeni roman Dušana Savića, „Porajmos“ iz nikada dovoljno objašnjenih razloga nikada nije došlo, iako je čak i somborska lokalna samouprava za ove namene iz svog gradskog buyeta opredelila čak 18 miliona dinara. Umesto toga, krajem 2018. godine je po istom predlošku i pod istim naslovom sniman, pod rediteljskom palicom Gorčina Stojanovića, kratki umetnički film čija sudbina do danas nije poznata.
Privrženost filmskoj industriji Sombor je pokazao ustanovljavanjem Filmskog festivala Dunavsko-panonske regije „Porodica naroda“ do čije realizacije je došlo prošle godine, između ostalog i podrškom toj inicijativi Džona Sevidža, proslavljenog holivudskog glumca ( „Kosa“, „Lovac na jelene“...) i dobitnika nagrade Američke filmske akademije, čuvenog „Oskara“. Holivudski star je pre toga učestvovao u snimanju još jednog filma u Somboru, „Povratak“, koji se bavi retrospekcijom životnog puta Lazara (Rajića) Rokvuda, Somborca koji se kao glumac oprobao u epizodnim ulogama u holivudskim filmovima, rediteljskom ostvarenju Predraga Jakšića koje bi po mišljenjima mnogih poznavaoca ove vrste umetnosti, na žalost, vrlo ozbiljno mogao da konkuriše za najlošije filmsko ostvarenje ikada snimljeno u Srbiji i pored impresivne američko-kanadske glumačke ekipe.
Milić Miljenović
