Obnova orgulja u Slovačkoj evangelističkoj crkvi u Staroj Pazovi
STARA PAZOVA: Posle mnogo godina, konačno, pristupilo se reastauraciji orgulja u staropazovačkoj Slovačkoj evangelističkoj crkvi, a za radove je angažovan mladi stručnjak iz Bačke Topole, jedini graditelj orgulja u Srbiji Tibor Apro.
Kako objašnjava ovaj mladi čovek predan svom poslu, završio je Muzičku akademiju u Budimpešti i po završetku školovanja 2009. prvo je radio u Mađarskoj deset godina, a onda je dobio prvi posao u katedrali u Subotici. Pošto u Srbiji nije bilo majstora te struke, ostao je. On gradi nove orgulje u svojoj radionici u Bačkoj Topoli, ali mnogo više posla ima na restauraciji orgulja u rimokatolikim i evangelističkim crkvama.
„U Nemačkoj i Austriji mnogo više izbacuju stare i grade nove orgulje jer imaju više novca, kod nas uglavnom radimo restauraciju starih orgulja jer crkve dugo nisu imale novca, pa su orgulje dosta zapuštene i traže veliku obnovu“, kaže Tibor Apro.
U Srbiji, kaže Apro, ima negde od 20 do 50 orgulja starih do 200 godina. Najveće su u rimokatoličkoj crkvi u Somboru, sa 43 registra, dok su najstarije orgulje u Baču, negde iz 1826. godine.
Ovaj predani stručnjak za orgulje ističe da je restaurirao orgulje u Slovačkoj evangelističkoj crkvi u Đuli, u Mađarskoj, a ovo mu je prvi posao u Slovačkoj evangelističkoj crkvi u Srbiji i očekuje da će naručioci posla biti zadovoljni, kao što su i svi dosadašnji.
Opština Stara Pazova je izdvojila poslednjih godina značajna sredstva za obnovu svih crkava na svom području, pa je značajno obnovljena i Slovačka evangelistička crkva u Staroj Pazovi, a u sklopu te brige na red su došle i orgulje.
Slovačka evangelistička crkva u Staroj Pazovi je najstarija crkva ove hrišćanske veroispovesti u Srbiji, ali i na Balkanu. Sveštenik Semjuel Španagel je, po doseljenju Slovaka 1770. godine, prvu službu služio 25.juna 1770. u crkvi koja još nije imala krov, a već sledeće godine započeta je gradnja nove crkve, od čerpića.
Nešto veća crkva građena je 1785. godine, a posebnim carskim ukazom dobila je zvonik. Velika zima i povodanj su oštetili crkvu 1793. godine pa su pazovački Slovaci tražili odobrenje za gradnju nove crkve. Plan tog objekta nije sačuvan, ali jeste predračun koji je potpisao baron Vagner. Sadašnja crkva je jednobrodna građevina u centru Stare Pazove, na uglu ulica Karađorđeve i Ćirila i Metodija, i predstavlja spomenik kulture od velikog značaja.
Crkva je obnovljena 1887. godine. Prema podacima iz arhiva crkve, prve orgulje su kupljene 1789. godine, a orgulje koje i danas krase ovaj verski objekat su iz 1868. godine i napravio ih je majstor Šandor Orsag iz Mađarske za 2.000 kruna. Te orgulje imaju dva reda manuala, gornja površina dirki je presvučena tankim slojem slonovače. Imaju dvanaest registara, nisu koncertne nego mehaničke, a zanimljivo je da su nožne pedale uže od standardnih.
Tekst i foto: A. Mali