Još malo pa vek i po biblioteke u Turiji

U susret obeležavanja vek i po, Srpske čitaonice “ Dragomir Popnovakov” kako glasi sada zvanični naziv  biblioteke, ona je i danas kao i prilikom osnivanja bila stub kulturnog i društvenog života mesta. Turijska  bibiloteka je jedan od najstarijih, posle novosadske i one u Irigu, čiji je osnivač bio 1870 godine tadašnji turijski sveštenik, ujedno i njen prvi predsednik Petar Čolić, kaže bibliotekarka Jelene Mirić.

Od tada, bibilioteka nije radila samo tokom Drugog svetskog rata , po zabrani okupatora, pa je celokupan knjižni fond odnela na čuvanje Matica srpska. 

Kada je 1870. godine osnovana Turija je imala 2.530 stanovnika  stotinak knjiga, bila pretplaćena na dva lista - “Zastavu”(Svetozara Miletića) i “Narod”(Jovana Subotića) i imala 50 članova.  Lane je u biblioteku bilo 123 učlanjenih čitalaca i na policama bilo 10.300 naslova, a u selu živelo prema procenama oko  2.100 stanovnika. Biblioteka u Turiji ima malo više od četiri knjige po glavi stanovnika, a prošle godine je bilo izdato 1.824 naslova, pa se s pravom može reći da trud na osnivanju čitaonice nekadašnjeg turijskog paroha Petra Čolića nije bio uzaludan.

Značajan jubilej biblioteka će po svemu obeležiti u prostoru koji koristi kao zakupac, s tim što u oronuloj zgradi od pre nekoliko godina u vlasništvu Opštine Srbobran, ne plaća kiriju.

– Biblioteka se nalazi u nekadašnjoj Zadružnoj zgradi, koju su izgradili stanovnici Turije, trudodanini, tako što je svaki žitelj, uključujći i učenike osnovce, imao raspored, kojim danima treba da dolazi i pomaže majstorima u gradnji objekta – ističe bibliotekarka. – Imali smo projekat Zavoda za zaštitu spomenika kulture Vojvodine, koji je podrazumevao kompletnu restauraciju čitavog dobrano ruiniranog objekta, ali se pre 16, 17 godina uradilo samo nešto u podrumu zgrade i na tome stalo. Sada nastavak radova niko više ni ne spominje.

Biblioteka se na  adresu Zadružne zgrade izgrađene u centru  Turije, doselila 1978. godine kada je zbog požara nastalog usled neispravnih  elektroinstalacija morala da se iseli iz vile nekadašnjeg opštinskog beležnika, gde je radila posle Drugog svetskog rata.

– U požaru nam je stradao znatan deo bibliotečkog fonda. Od 7.000 naslova, ostalo je  2.400 knjiga, pa je u obnovi knjižnog fonda Matica srpska značajno pomogla da se knjižni fond obnovi, ali su knjige poklanjali i građani – navodi Jelena Mirić.

U bibliotečkom fondu ima i starih, retkih knjige  Srpske književne zadruge iz 1881. godine , 1894. i  1898. godine, a knjige iz tog perioda štampali su privatni izdavači. Ima naslova i iz državne štamparije nekadašnje Kraljevine Srbije, ali se prate i aktuelna izdanja.

– Trudimo se da u biblioteci sve što je aktuelno, bude i na našim policama  – zaključuje bibliotekarka Jelena Mirić.

Bibiloteka je osnovana kao srpska čitaonica 1870. godine i čuva  pisani trag o Osnivačkoj skupštini održanoj 22. agvusta 1892. Godinu dana kasnije doneta su i pravila čitaonice (što odgovara današnjem statutu), kada je tadašnje Ugarsko ministarasto ozvaničilo rad čitaonice. Bila je smeštena u kući tadašnjeg krojača Paje Crnojačkog, ali pouzdano se ne zna, gde se kuća nalazila u mestu. Zna se, još , da je to bila privatna kuća uz lokal, i da se čitaonica selila kroz istoriju 20 puta, iz lokala u lokal, odnosno iz kafane u kafanu. Od 2007. biblioteka nosi ime po preminulom književniku Dragomiru Popnovakovu, rođenom u Turiji.

Z. Delić