Damir Đanić, treća generacija Bačkomonoštoraca - proizvođača šaranske ribe

Kad već imaju priliku da žive okruženi netaknutom prirodom poplavnog područja specijalnog rezervata prirode Gornje Podunavlje, alaski zanat ali i onaj gurmanski deo koji podrazumeva pripremu ribe za konzumaciju svakom Monoštorcu su gotovo genetski usađeni. Alasa na „otvorenom“ Dunavu je doduše sve manje, pa su se ovdašnji „šaptači ribama“ odavno počeli sa ribnjačkim uzgojem šarana, tolstolobika, amura i ostalog ribljeg blaga, baš kao što je to uradila porodica Damira Đanića.

- Ja sam zapravo treća generacija naše porodice koja se bavi ribnjacima – potvrđuje ovu tezu o Bačkomonoštorcima Damir, koji mada živi u Somboru daleko više vremena provodi na svom ribnjaku u selu iz kojeg od davnina potiče ova familija. – Malo je žalosno da Srbija ima samo 9.000 hektara pod ribnjacima iako bi mogla da po geografskim i klimatološkim uslovima mogla da ima i preko 150.000 hektara ribnjaka i da je naša zemlja jedan od najvećih uvoznika morske ribe u regionu.

- Postižemo sve, mada tokom izlova moramo da angažujemo dodatne radnike, zahvaljujući i odličnoj poziciji ribnjaka koji se nalaze u prostoru smeštenom između Velikog Bačkog i DTD kanala, među kojima je visinska razlika nekih sedam metara, pa nemamo potrebe za pumpama, tako da gravitacija radi za nas ne samo prilikom punjenja i pražnjenja jezera, već i kada treba tokom toplih letnjih meseci osvežiti, odnosno obogatiti kiseonikom vodu u jezerima. To doduše pojeftinjuje proizvodnju, ali onda se javlja problem u pojavi drugih vrsta, pre svega bele ribe, koja em troši hranu namenjenu šaranu, em može biti prenosnik bolesti, čega su pošteđeni proizvođači koji svoje ribnjake snabdevaju bunarskom vodom, doduše uz velike troškove rada pumpi – problemi su sa kojima se suočavaju ljudi koji žive od ribarstva u Srbiji, koje nije zaobišla ni muka izazvana epidemijom koronavirusom.

Tako kaže Damir dok obilazimo njegov ribnjak koji se prostire na 25 hektara u društvu nove generacije Đanića kojima je ribarstvo „u krvi“, njegovog, po uzrastu srednjeg sina Veljka. Često je tu, na stručnoj ispomoći i Damirov otac Željko, zasigurno jedan od najvećih stručnjaka rečnog ribarstva, koji je pored stalne uloge glavnog tehnologa na „Kapetanskom ritu“, ribnjacima koji se prostiru na čak 1.000 hektara, jedan od najtraženijih konsultanata na ribnjacima u gotovo svim zemljama regiona. 

- Ovde u Bačkom Monoštoru imamo tri jezera od po 13, sedam i tri hektara, dok u salaškom naselju Šaponje na razmeđu Sombora i sela Čonoplja imamo još jedno jezero površine dva hektara na kojem isključivo proizvodimo vlastitu šaransku mlađ od ličinke do dva grama težine – pojašnjava Damir, kojem su, zahvaljujući ribarnici u Somboru, u ovom poslu i majka i rođena sestra, dok najvećem mladom zaljubljeniku u ribarstvo Veljku često društvo prave Damirov najstariji sin Dušan, ćerka Teodora i najmlađi sin, šestogodišnji David.

Da bi se, po ko zna koji put, potvrdila ne legenda već činjenica da se pravi riblji paprikaš kuva samo na potezu od Bezdana do Bogojeva, kojem je Bački Monoštor gotovo pa srednjokraća, potrudio se Damirov prijatelj Stevica Nađ, zvanični svetski vicešampion u kuvanju ovog specijaliteta.

Taj vatromet prefinjenih ukusa, za pripremu naizgled jednostavnog jela u koje pored ribe ide samo voda, so, crni luk i aleva i ljuta paprika, spremljen pod Stevicinim budnim okom za svega tridesetak minuta, prosto „ubija“ želju da ikada napustite Bački Monoštor u kom se tako dobro jede i dan – danji.

Porodičnu „opsesiju“ ribarstvom Damir Đanić vidi kao gotovo neizbežni usud, jer je i on od malih nogu rastao uz mreže, čamce, hranjenje i izlov ribe, pa i pored generalno teške situacije u ovoj vrsti stočarske proizvodnje sebe i budućnost svoje porodice ne vidi van okvira ribarstva.

- Težak je to posao, kako kažu 24/7 i to 365 dana u godini po žarkom letu, ciči zimi, pljusku i svakom kijametu, ali to kad uhvati ne pušta... - smeje se Damir, kojem u iščekivanju stasavanja porodičnog naslednika u poslu pomaže samo još jedan stalno zaposlen radnik. – Istine radi, problemi zbog pojave koronavirusa su bili veći za one proizvođače koji su orijentisani na tržište Beograda i južnije od njega, koji su zbog dramatičnog pada potražnje morali da vraćaju već spremnog konuzmnog šarana u ribnjake što je dovelo ne samo do divljeg mresta, već i učestalijeg oboljevanja. S druge strane, mi našu ribu prodajemo u priobalju Dunava od Bezdana do Bogojeva, kraju u kojem su riblji paprikaš i ostala jela od slatkovodne ribe ne samo neprikosnoveni delikates već i gotovo svakdonevni obrok, pa ne samo da nismo osetili pad prodaje, već smo u prve tri nedelje vanrednog stanja izazvanog COVID 19 prodali dvostruko veće količine šarana, što se nastavilo i kasnije Ovaj fenomen Damir objašnjava kao posledicu toga što su ovdašnji ljudi, „zarobljeni“ u svojim dvorištima vreme prekraćivali kuvanjem paprikaša, što je ovde svojevrsni test zrelosti, odnosno ima ulogu inicijacije u svet odraslih.

Tekst i foto: Milić Miljenović