Šezdeset godina od ulaska RFK Novi Sad u prvu ligu Jugoslavije (1): Generacija „kanarinaca” za ponos
Bogata je fudbalska istorija novosadskih fudbalskih klubova, a neki datumi u njegovim analima bez sumnje zaslužuju da budu upisani zlatnim slovima. Po značaju i uspehu, kao i u vremenu u kome je ostvaren, ulazak RFK Novi Sad 1961. godine u Prvu ligu bivše Jugoslavije svakako smatra se jednim od najvećih dometa novosadskog i vojvođanskog fudbala. Upravo ovih dana navršava se ravno 60 godina od tog događaja, kojim su popularni „kanarinci“ proslavili svoj grad i vinuli u sam vrh jugoslovenskog fudbala.
Prilika je to, naravno, da se podsetimo na uspeh novosadskog tima vredan svakog poštovanja. Ostvarila ga je, po svemu, verovatno najbolja generacija u klupskoj istoriji, predvođena legendarnim Hugom Ruševljaninom i Ferencom Arokom (28), u to vreme najmlađim trenerom Prve lige. „Kanarinci“ su na prvoligaškoj sceni nastupali uzastopno tri sezone, do 1964/65 godine, manje više u nepromenjenom sastavu: Dražić–Belić,Tojagić, Vratnjan, Brzić (Debeljački), Kozlina, Krgin. Vlaški, Lemić, Klipa i Pirmajer. Po potrebi dobijali su priliku da igraju Gavanski, Drašković, Banićević, Lakčević, Stojanović, Marin, Utornik, Rudić, Vrbica...
Šezedeset godina, nakon sada već istorijskih nastupa na stadionima širom Jugoslavije, izuzimajući Branimira Vratnjana i Đorđa Debeljačkog, malo je živih aktera iz startne postave. Rođenog Srbobranca Debeljačkog životni put odveo je u Užice, gde se nakon završetka igračke karijere, zahvaljujući jednoj Užičanki „udao“. Danas je penzioner i ,nakon smrti supruge, brine o bolesnoj nepokretnoj ćerki.
Nastupao je Vrtnjan za brojne klubove u zemlji i inostranstvu, a imao je sreću da radi sa najboljim trenerima tog vremena. Prvi mu je u BAK–u bio leganedarni Moma Đokić, reprezentativac na Svestkom prvenstvu 1930. u Urugvaju. U zrenjaniskom Proleteru trenirali su ga Koča Kolarov i Bora Dragićević, u Novom Sadu Ferenc Arak, u Crvenoj zvezdi Miša Pavić, Miljan Miljanić, u Rijeci Vladimir Beara...
– Svi oni imali su neku svoju viziju i zahteve,a za mene lično bio je uspeh to sam kod svih igrao standardno i na potrebnom nivou.
Savim drugačije sportsko i životno putešestvije imao je Branimir Vratnjan (83). Kao dete predratnih učitelja, koji su „po direktivi“, službovali širom zemlje, rođen je u Bačkom Petrovom Selu. Sa 14 godina, kao omladinac , počeo je igračku karijeru u BAK–u iz Bele Crkve, gde su mu roditelji bili na službi. Od vršnjaka, pa i starijih, odskakao je talentom i nadarenošću, što se pročulo, pa se vrlo brzo našao u zrenjaninskom Proleteru. Nakon odigranih 140 utakmica u gradu na Begeju, na izričiti poziv Huga Ruševljanina u RFK Novi Sad stigao je 1960. godine.
– To je praktično bila prekretnica u mojoj karijeri u odnosu na sve klubove za koje sam kasnije nastupao u zemlji i inostranstvu, Crvenu zvezdu, Holand klub (Holandija) i Rijeku. Uprava kluba, na čelu sa predsednikom Petrom Subotinom i glavnim operetaivcem Ruševljaninom, postaviila je visoke ciljeve - ulazak u Prvu ligu. Lično sam osećao veliku odgovornost da opravdam dolazak i ukazano poverenje i izborim se kod trenera Aroka za startnu postavu - priseća se vremešni Vratnjan svojih početaka u „žuto–plavom“ dresu.
Uslovi za rad bili su više nego skromni. Klub, iako drugoligaš, nije imao svoj stadion, treniralo se na igralištu Eđšaga i Sajmištu, a utakmice su se igrale na stadionu Vojvodine, današnjem „Karađorđu“. Prvoligašku scenu trebalo je izvojevati kroz duele sa klubovima iz Srbije, Crne Gore i Makedonije,među kojima su bili kragujevački, niški i somborski Radnički, Pobeda (Prilep), Sutjeska (Nikšić), Bačka (Bačka Palanka), Hajduk iz Kule... Najozbiljniji pretedenti za naslov prvaka Druge lige–istok u takmičarkoj 1960/61 godine bili su podgorička Budućnost, Spartak iz Subotice zrenjaninski Proleter i Novi Sad.
– Utakmice sa direktnim rivalima imale su posebnu težinu, naročito na gostovanju. Najteža nam je bilo u Podgorici gde smo, nakon odigranih 0:0, jedva izvukli živu glavu, a bek Tojagić završio je u bolnici. Ništa lakše nije bilo ni u Nikšiću, kao i u Prilepu, gde smo putovali u iznajmljenom železničkom vagonu. U njemu smo i prenoćili, ujedno nam je bio i svlačionica, a do stadiona,poprilično udaljenom od stanice, morali smo, obučeni i dresove, ići peške, jer uprava Pobede nije obezbedila prevoz za igrače i rukovodstvo - kaže Vratnjan, prisećajući se da je pre, tokom i posle utakmice bio veliki pritisak domaćina s obzirom da su im bili potrebni bodovi za opstanak u ligi.
Bez obzira na sve prepreke, iako bez svog stadiona i u nadmetanju sa jakim i vrlo neugodnim ekipama, uspeli su da dolete do prvoligaškog jata.
– Sve pobede izborili smo kolektivnim duhom i zajedništvom igrača, koji su bukvalno disali jednim plućima. Veliku ulogu odigralo je i mudro vođstvo Huga Ruševljanina i trenera Aroka iskazano kroz analizu protivnika, pripremu i vođenju utakmica, bez razlike da li se igrale kod kuće ili na strani. Nikog nismo potcenjivali, ali ni precenjivali. Kroz utakmice izgradili smo svoj prepoznatljiv stil igre, pojedinci su svoje kvalitete u potpunosti podredili timskoj igri i zato smo uspeli -kaže Vratnjan, koji je, iako novajlija , praktično odigrao sve utakmice u sezoni.
Kosta Rajević
Sutra: (Ne)uspešne prvoligaške godine