Veliki bački kanal dobija šansu za život

Izborom ovog izuzetno značajnog projekta vrednog oko 500.000 evra za finansiranje preko predpristupnog fonda EU, omogućen je nastavak izrade nacrta plana područja posebne namene – navodi Galić. 

Time će biti stvorena planska osnova za radove čišćenja kanala. Galić objašnjava da će praktično paralelno odvijati izrada idejnog projekata sa studijom opravdanosti i nacrta plana kao i strateške procene uticaja na životnu sredinu. To znači da će u nacrt plana biti ugrađena rešenja iz projektne dokumentacije o izboru tehnologije i lokacija za odlaganje mulja. 

"Kao član Pokrajinske vlade i sekretar izuzetno sam zadovoljan činjenjicom da je postojala neophodna koordinacija svih nivoa vlasti i da je svako sa svog aspekta i okvira svoje nadležnosti pružio maksimum u stvaranju uslova za konačno rešenje ovog najvećeg ekološkog problema na teritoriji Srbije i Evrope", ističe sekretar za urbanizam i zaštitu životne sredine.

Podsetimo, Skupština Vojvodina je 12. oktobra prošle godine donela odluku o izradi Prostornog plana područja posebne namene izmuljavanja, deponovanja i remedijacije sedimenta DTD Vrbas-Bezdan od ušća do kanala Bečej - Bogojevo do hidročvora Vrbas. Pokrajinska vlada je potom na zahtev sekretarijata za urbanizam i zaštitu životne sredine obezbedila iz tekuće budžetske rezerve 18 miliona dinara za izradu Prostornog plana područja posebne namene. Nosilac izrade plana je pokrajinski sekretarijat za urbanizam i zaštitu životne sredine, a obrađivač JP “Zavod za urbanizam Vojvodine”, rok za izradu plana je šest meseci. 

" Izradom tog plana stvoriće se osnov za radove čišćenja kanala u smislu definisanja deponijskih polja za odlaganje mulja i tehnologije prečišćavanja, a na osnovu projektne tehničke dokumentacije za čiju izradu se očekuju sredstva iz predpristupnih fondova EU će se dodatno proveriti tehnologija čišćenja", ističe Galić.

Prostornim planom Srbije deonica Velikog bačkog kanala Crvenka – Kula – Vrbas identifikovana je kao jedno od najugroženijih područja. Kanal Vrbas - Bezdan deo je kanalske mreže Hidrosistema DTD. Pored skraćenja plovnog puta Dunava, izgradnjom kanala omogućeno je i odvodnjavanje vlažnog tla, čime su močvarna tla postala plodna zemljišta. Zahvaljujući kanalu razvila su se naselja i industrija duž kanala.

Kanal prolazi kroz naseljena mesta Vrbas, Kula, Crvenka, Sivac, Sombor i Bezdan. Nizvodno od Vrbasa se spaja sa kanalom Bečej - Bogojevo. Na deonici od Crvenke do Vrbasa paralelno sa kanalom Vrbas - Bezdan se nalaze lateralni kanali za dreniranje okolnog terena. Oni se ulivaju u kanal Vrbas - Bezdan nizvodno od hidročvora Vrbas i opterećeni su nekontrolisanim ispuštanjem otpadne vode industrije i naselja.

Otpadna voda dolazi iz šećerane, fabrike mesa, uljare, metalne industrije, kožare, sa farmi i iz naselja. Prečišćavanje otpadnih voda pre upuštanja u kanal nije rešeno, tako da su vode kanala prepune hemijskog i biološkog zagađenja, teških metala, naftnih ugljovodonika i patogenih organizama. Suspendovane materije koje ulaze u kanal Bezdan – Vrbas talože se na deonici kanala kroz naselje Vrbas, na kojoj ima više od 300.000 kubnog metra mulja. Pored otpadnih voda u kanal se ulivaju i površinske vode iz Vrbasa.

Zbog  mulja dubina vode 30-40 cm

Decenijsko taloženje je dovelo do toga da je danas na nekim deonicama kanala dubina vode svega 30 - 40 santimetra. Plovidba je onemogućena, protok vode je smanjen, a parametri kvaliteta životne sredine u Vrbasu u okolini kanala su alarmantni. Problem zagađenja je višedecenijski, a vodotok je jedan od najzagađenijih u Evropi.

Projekat čišćenja je zbog složenosti podeljen u tri faze. Prva  obuhvata izgradnju magistralnog kolektora koji će spojiti opštine Kula i Vrbas čime je obezbeđeno prikupljanje svih komunalnih i industrijskih otpadnih voda. Druga faza je izgradnja centralnog postrojenja za prečišćavanje otpadnih voda u Vrbasu, a treća koja se sada realizuje obuhvata stvaranje planskog i projektno -  tehničkog osnova za čišćenje kanala.

E. Marjanov