Velika izložba povodom jubileja karlovačke Saborne crkve
Impresivna, monumentalna Saborna crkva u Sremskim Karlovcima, u kojoj su ustoličeni gotovo svi karlovački mitropoliti i patrijarsi, kao i mnogi episkopi, svečanim liturgijama otvarani srpski narodno-crkveni sabori, obeleženi ulazak srpske vojske 1918. i proglašenje Srpske patrijaršije 1920, održavani obredi krštenja, venčanja, kao i zaupokojene liturgije arhijerejima, neznanim i znanim Karlovčanima i ljudima iz drugih krajeva, među kojima je bio i srpski kralj Milan Obrenović, ove godine slavi 260 godina od početka gradnje sadašnje zgrade.
Temelji su joj u vreme mitropolita Pavla Nenadovića osvećeni 7. maja 1758. godine na mestu nekadašnje građevine, a podignuta je po projektima nastalim najverovatnije u Beču, čiji autor je ostao nepoznat. Raskošni barokni ikonostas hrama posvećenog Svetom Nikoli delo je drvorezbara Arsenija Markovića, a oslikali su ga Teodor Kračun i Jakov Orfelin.
Sve te činjenice, i još mnoge druge, o tom katedralnom karlovačkom hramu javnost će moći da sazna u okviru izložbe jednostavnog naziva „Saborna crkva Svetog Nikole”, koja će biti otvorena sutra u 19 sati u Patrijaršijskom dvoru u Sremskim Karovcima.
Nastavlja se potraga za starinama
„Tokom priprema za izložbu krenuli smo u potragu za predmetima koji su nekad bili u Sabornoj crkvi“, kaže sveštenik Jovan Milanović.
„Fotografije načinjene dvadesetih godina prošlog veka, koje se nalaze u Istorijskom arhivu Novog Sada, otkrile su nam deo starina koje je crkva posedovala. Odlučili smo da nastavimo potragu za predmetima u nadi da će se oni ponovo naći u hramu.“
Na izložbi, koju priređuju Muzej grada Novog Sada i Eparhija sremska, biće predstavljeni reprezentativni predmeti iz tog hrama, kao što su stare bogoslužbene knjige, ikone, antiminsi, svešteničke odežde i bogoslužbeni predmeti. Autorka izložbe muzejska savetnica dr Gordana Petković kaže da su izložba i prateći katalog priređeni povodom dva značajna jubileja – 260 godina od početka gradnje današnje Saborne crkve i 40 godina arhijerejske službe episkopa sremskog Vasilija, koji i otvara izložbu.
„Navedeni jubileji podstakli su nas da prikažemo istorijat Saborne crkve i iskoristimo ovu jedinstvenu priliku da predstavimo njene relikvije koje se čuvaju u depoima nekoliko muzejskih ustanova, kao i u samom hramu, ali iz različitih razloga nisu svakodnevno dostupne publici“, kaže Gordana Petković.
„Razumevanje za realizaciju naše namere pokazali su Muzej Srpske pravoslavne crkve u Beogradu, Galerija Matice srpske u Novom Sadu i Arhiv SANU u Sremskim Karlovcima, u kojima se čuva deo predmeta i dokumenata koji pripadaju crkvi.“
Izložba, svojevrsni hod kroz istoriju hrama, ali i srpskog naroda na ovim prostorima, moći će da se pogleda do 29. novembra, ali proslava jubileja crkve se time ne završava. Već 12. novembra u galeriji u zgradi Crkvene opštine na Trgu Branka Radičevića 7, biće otvorena još jedna izložba. Ovog puta je reč o slikama nastalim na ovogodišnjoj likovnoj koloniji pod nazivom „Saborna crkva očima umetnika”, a kako kaže starešina hrama mr Jovan Milanović, u novembru treba da izađe iz špampe prva iscrpna monografija o crkvi. Sledećeg meseca će biti raspisan i literarni konkurs za đake sve tri kalovačke škole čija tema će biti Saborna crkva
Z. Milosavljević