Narodni vođa i smerni vizionar

kako bi se načinio sveobuhvatan osvrt na njegovu  ulogu i doprinos istoriji srpskog naroda i crkve. Prvi se na ovom skupu svojim izlaganjem na ličnost patrijarha Rajačića osvrnuo episkop sremski Vasilije rekavši između ostalog,  da patrijarh Josif Rajačić spada među one istorijske ličnosti koje na najubedljiviji način svedoče o veoma složenom položaju našeg naroda u Habzburškoj monarhiji, ali i o požrtvovanoj ulozi pravoslavne jerarhije u tim teškim i opasnim vremenima.

- Crkva je ovog svešteničkog sina iz Like upamtila kao agilnog i ambicioznog narodnog vođu, istinskog utemeljitelja srpske Vojvodine i obnovitelja svetinje patrijaršijskog dostojanstva, odnosno kao centralnu ličnost Majske skupštine koja je poput raskošnog vatrometa osvetlila noć našeg sužanjstva u austrijskoj carevini – istakao je vladika Vasilije. – Sa retkom toplinom i velikom blagodarnošću sećamo ga se i kao smernog vizionara koji bezuspešno pokušava da kulturnu istoriju  svog naroda obogati otvaranjem Univerziteta  i Narodnog muzeja u Sremskim Karlovcima što možda još rečitije govori o duhovnoj i intelektualnoj snazi ovo baštinika visokog trona patrijarha Arsenija Trećeg Čarnojevića.

Odvažnosti i hrabrost u složenim vremenima u parlamenitma Pešte, Požuna, Zagreba, ali i na carkom dvoru, neustrašiva odbrana interesa svog naroda pri čemu je izlagao opasnosti i vlastiti život, dovoljno govore o njegovoj plemenitoj  narodnoj svesti i patriotizmu. Ono što je on uradio u  životu mnogi narodi nemaju u ukupnoj svojoj istoriji. Učesnike skupa pozdravili su predsednik Matice srpske prof. dr Dragan Stanić i prof. dr Dimitrije Kalezić. Kroz referate 16 učesnika dat je iscrpan prikaz lika i dela ovog arhijereja srpske crkve, koji se upokojio 1. decembra 1861. i sahranjen u karlovačkoj Sabornoj crkvi u kojoj mu je nakon završetka konferencije služen i parastos. 

Z. Ml.