IZ ARHIVA GRADA: Sportski klub Jevreja „Juda Makabi”

Za svega dvadesetak godina fudbal je u našem gradu prošao trnovit put od amaterskog omladinskog sporta do gotovo potpuno profesionalnog, a klubovi kao što je „Vojvodina”, koji je okupljao ljude projugoslovenske i prosrpske orijentacije i „Novosadski atletski klub”, gde je trenirao deo novosadskih Mađara i Nemaca, ostvarili su zavidne rezultate u najelitnijem fudbalskom takmičenju Kraljevine Jugoslavije. Po rečima direktora Istorijskog arhiva grada Petra Đurđeva, u to vreme rad je započeo i SK „Juda Makabi” – klub novosadskih Jevreja.

– „Juda Makabi” osnovan je 1920. godine, a ideja o njegovom formiranju rođena je među Jevrejima – austrougarskim oficirima zarobljenim u Rusiji – objašnjava Đurđev, dodajući da su neposredni osnivači bili zubar dr Armin Kasovic, advokat dr Sigmund Handler i ugledna društvena i sportska radnica Šarika Kon. – Klub je dobio ime po poznatom vojskovođi koji je za Jevreje bio ono što je za Srbe Kraljević Marko. Sedište je bilo u gimnastičkoj sali Jevrejske opštine, gde se danas nalazi Visoka škola strukovnih studija za obrazovanje vaspitača u Ulici Petra Drapšina. Interesantno je da su uprave „Jude Makabija” i „Vojvodine” na Vidovdan 1924. godine svečano otvorile stadion „Karađorđe” koji su podigle zajedničkim naporom i snagama.

Vihor Drugog svetskog rata nadvio se nad našim gradom u aprilu 1941. godine. U Istorijskom arhivu grada nalazi se dokumenat koji svedoči o ciljevima i namerama okupatorske politike prema nacionalnim zajednicama i sportskim društvima u Novom Sadu u to vreme. Savetnik za opšte poslove izvestio je 5. juna 1941. godine Privredno odeljenje Grada o raspodeli fudbalskih terena u gradu i o odobrenju registracija klubova.

– U prvoj tački tog dokumenta pobrojani su klubovi koji su dobili dozvole za rad: „Novosadski atletski klub”, „Novosadski železničarski atletski klub”, „Torekveš”, „Novosadski fudbalski klub”, SK „Dunav” i SK „Rapid”, i svi su bili registrovani po zakonima Mađarske – kaže Đurđev. – Jasno je da na spisku nedostaju neki od najuspešnijih i najpopularnijih predratnih klubova u gradu. Nema „Jude Makabija”, ni najtrofejnijeg kluba Novosadskog loptačkog podsaveza, „Vojvodine”, a takođe nema ni SK „Radnički”, koji je okupljao radnike i ljude socijalističkog političkog usmerenja. Na osnovu toga se može zaključiti da je dozvoljena aktivnost samo onim klubovima u koje su vlasti imale poverenje da neće svojim radom štetiti namerama okupatora i novouspotavljenom stanju.

Posle oslobođenja 1944. godine„Vojvodina” i „Radnički” su obnovili rad – „Voša” na „Karađorđu”, dok je „Radnički” napustio igralište na današnjem Beogradskom keju i prešao na Detelinaru. Nažalost, strašna sudbina koju je doživela jevrejska zajednica od 1941. do1944. godine onemogućila je da „Juda Makabi” nastavi svoj rad, i to važno i razgranato sportsko društvo, koje je svedočilo o nacionalnoj emancipaciji jevrejske zajednice u Novom Sadu, ugašeno je zauvek.    

S. Kovač

Projekat „Novi Sad, kulturno-istorijska baština” sufinansirao je Grad Novi Sad, a stavovi izneti u podržanom projektu nužno ne izražavaju stavove organa koji je dodelio novac.