„Gde je srpska Vojvodina?“ buntovnog karlovačkog đaka
Upoznati neki grad ne znači samo obići znamenitosti na koje vas upućuje svaki vodič, odnosno priručnik za turiste, tzv. bedeker, već zaći u svaki njegov kutak, pa i u nereprezentativna periferna naselja kao što je Slana bara.
Upravo na takvim mestima postoji riznica povesti koje se kriju iza imena ulica, a jedno od njih je svakako Aksentije Maksimović. U to da poreklo ne određuje uvek nečiju sudbinu, uverio se i junak naše priče, sin ćurčije iz Dolova, kraj Pančeva, rođen 13. februara davne 1844. godine.
Zapisi kažu da je od najranijih dana pokazivao nesvakidašnji muzički talenat, koji je vešto kalio učitelj Pavle Višnjički. Prekretnicu je predstavljao Aksentijev odlazak u Sremske Karlovce radi nastavka školovanja, a posebno prilika da pripremi proslavu povodom hiljadugodišnjice moravske misije Ćirila i Metodija. Mladi učenik je tako za samo osam dana pripremio program za đački hor i ostavio utisak na sve prisutne. Bile su to godine traženja političkih sloboda i priznavanja nezavisne teritorijalne oblasti koja bi sačinjavala Srpsku Vojvodinu.
Imajući potrebu da iskaže revolt, po rečima pesme „Haj” Stevana Vladislava Kaćanskog, objavljene u listu „Danica” 1861. godine, Aksentije Maksimović je za muški hor komponovao rodoljubivu pesmu „Gde je srpska Vojvodina”, zbog čijih je revolucionarnih ideja bio izbačen iz Gimnazije. Ipak, ona je postala jedna od najpopularnijih himni svoga vremena, a o snažnoj poruci koju šalje svedoči i podatak da je bila zabranjena u godinama komunizma.
Srećom, ubrzo nakon toga je tadašnji upravnik novosadskog Srpskog narodnog pozorišta Jovan Đorđević pozvao Aksentija za učitelja pevanja i pojanja. Tako je Maksimović u 21. godini došao na mesto dotadašnjeg kapelnika Adolfa Lifke i ostao u matičnoj kući sve do jeseni 1871. godine. Zahvaljujući stipendiji Srpske pevačke zajednice, sa sedištem u Pančevu, sa suprugom Sofijom, glumicom SNP-a, i ćerkom Milkom, koja je kasnije krenula majčinim stopama, otišao je na doškolovanje u prašku Orguljarsku školu. Međutim, posle šesnaest meseci studija umire od tuberkuloze u 29. godini. Sahranjuju ga češki umetnici na Voljšanskom groblju, a grobni spomenik postavlja mu posle tri decenije kćerka Milka Marković. Godine 1890. Srpsko narodno pozorište otkupilo je od njegove naslednice sve Maksimovićeve sačuvane kompozicije. Osim po njima, on je ostao upamćen i po pisanju muzičkih uybenika, među kojima je i prvi uybenik na srpskom jeziku namenjen horovođama.
S. Milačić