BICIKLOM KROZ VOJVODINU: HRTKOVCI (1) Torta od civilizacija na obali Save
Odmah pri ulazu u Hrtkovce, sremsko selo koje je početkom ratova u kojima se raspala SFRJ postalo poznato po masovnom iseljavanju Hrvata koje je usledilo nakon serije napada na meštane hrvatske nacionalnosti, pre mosta na rečici Vranji, sa desne strane nalazi se objekat okrečen u plavo na kojem piše “Kuća Vojislava Šešelja” kao stalni podsetnik na događaje koji su zauvek promenili ovo mesto…
Stižem do centra sela kojim dominiraju dve građevine - Vatrogasni dom izgrađen još 1907. i jedan od najstarijih u Vojvodini i Rimokatolička crkva Sv. Klimenta sagrađena 1834.
Izgradnja prve drvene crkve u Hrtkovcima započeta je 1750. Iz raznih spisa možemo saznati da je prvobitna crkva bila sagrađena od drveta, bila je dugačka oko 25 metara, a široka oko 15 metara. U crkvi su se nalazila tri oltara: glavni je posvećen Svetom Klementu, jedan bočni uzvišenju Blažene Djevice Marije, a drugi svetom Ivanu Nepomuku i svi ovi oltari su stolarski radovi i na njima nema nikakvih slika. Zvonik, u kome se nalaze dva zvona, bio je izgrađen iznad glavnih crkvenih vrata, drven je i pokriven je crveno obojenom šindrom.
Postojeća crkva je bila u veoma lošem stanju i 1811. počinje izgradnja nove, sadašnje koja je dugačka 24 metra i široka 11 metara. Mitrovački župnik i dekan Karlo Pavić je blagoslovio crkvu 23. novembra 1824.
Godine 1737. oko 1.600 rimokatoličkih Albanaca iz plemena Keljmendi, iz okoline Skadra, doselilo se u Nikince i Hrtkovce, jer nisu hteli da prihvate islam
U crkvi se nalazi više značajnih umetničkih dela. Na glavnom oltaru je slika Sv. Klimenta, delo nepoznatog umetnika bečke slikarske škole iz 19. veka. Oltar je nadvišen baldahinom. Na jednom od bočnih oltara je slika Bogorodice sa Hristom i Sv. Alojzijem, a na drugom Sv. Petar i Pavle. Obe kompozicije, slikane uljem na platnu nastale su u 19. veku. najstarija slika u crkvi Sv. Klimenta je predstava Sv. Ane sa Joakimom i Bogorodicom. Crkva je nedavno renovirana i sveže okrečena.
Dvoglava statua iz Gomolave
Gomolava je preistorijski arheološki lokalitet koji se nalazi kod Hrtkovaca, na levoj obali Save. Bila je naseljena tokom šest milenijuma i među najpoznatijim je lokalitetima u Evropi.
Reč je o višeslojnom nalazištu koje obuhvata arheološke slojeve od kasnovinčanskog perioda, preko eneolita (bakarno doba) i ranog bronzanog doba do gvozdenog, uključujući i ostatke rimske naseobine, zbog čega ga arheolozi popularno nazivaju tortom od civilizacija. Istraživanja lokaliteta su započeta 1904. a sistematski radovi na Gomolavi su započeli 1953. i još uvek, sa prekidima, traju. Sam lokalitet je pod zaštitom države, ali je i pored toga ugrožen rekom Savom, koja ga spira, pogotovo u doba visokog vodostaja.
Verovatno najpoznatiji nalaz sa Gomolave je dvoglava statueta. Predstave figura sa dve glave nisu bile tako česte u preistorijskoj umetnosti, pa ostaje nedoumica o njihovom nastanku.
Statueta je sada deo stalne postavke Muzeja Vojvodine u Novom Sadu.
U srednjem veku u ovim oblastima dominiraju Ugri. Godine 1747. zabeleženo je naselje Hudrovcz. Vremenom od ovog imena nastao je 1881. naziv Hrtkovci.
Pravoslavna crkva u Hrtkovcima pominje se u turskim izvorima već 1622. Zatim se Hrtkovci pominju kao srpsko naselje 1722. Takođe se pominju 1744, kao zbeg kapetana Trifuna Isakovića sa popom Teodorom (Miloš Crnjanski). 1737. su se oko 1.600 rimokatoličkih Albanaca iz plemena Keljmendi iz okoline Skadra doselili u Nikince i Hrtkovce, jer nisu hteli da prihvate islam. Jedan broj je naseljen i u Jarku, ali tamo ih je nestalo. Još i 1922. se za stanovnike Hrtkovaca i Nikinaca govorilo da su Arnauti, i da poneki od starijih ljudi i žena zna po nešto arnautski, a danas se njihovi potomci izjašnjavaju kao Hrvati. 1854. godine doseljavaju se Nemci. Prema redovnom popisu stanovništva 1869. godine ovde je živelo 1.239 stanovnika.
U drugoj polovini 19. veka Klimenti su i dalje činili značajan udeo stankovnika Hrtkovaca i davali selu prepoznatljivost. Njihova koncentracija je bila najveća u delu sela, koji je bio poznat pod imenom „Cakića šor”. Dobar poznavalac sremskih prilika, Krunoslav Tkalac zabeležio je o tome: „U drugoj polovini 19. veka u ulici Cakića šor, gdje su Klimenti najviše stanovali, osećali ste se s obzirom na jezik kao u pravom arnautluku”.
Za sedam dana na ovom mestu čitaćete o zanimljivostima iz međuratne istorije sela iz pera hroničara Branislava Miroslava Tomlekina, o hrtkovačkom groblju kao i pravoslavnoj Crkvi Sv. Georgija u čijoj porti se nalazi spomenik Branku Božiću, učeniku Šabačke gimnazije koji je tu pao tokom zloglasnog “Krvavog marša” 1941.