DRASTIČAN PAD MLADIH U SRBIJI: U 20 godina nestalo pola miliona! ZVANIČNI PODACI otkrivaju DVA uznemirujuća razloga

Broj mladih u Republici Srbiji opada i u apsolutnom i u relativnom smislu, pokazuje najnovija studija Republičkog zavoda za statistiku. Prethodna istraživanja dinamike koja su pratila populaciju uzrasta od 15 do 29 godina kroz sve posleratne međupopisne periode, utvrdila su da je pad broja započeo nakon 1981. godine. Iako definicija ukupnog stanovništva nije bila ista u svim popisima, podaci su jasno dokumentovali silazni trend brojnosti i učešća mladih, što je jedna od ključnih karakteristika demografskog razvitka Srbije, bilo da se interpretira u kontekstu demografskog starenja ili nedovoljne reprodukcije.

Tako je, prema popisu iz 2022. godine, u Republici Srbiji živelo 1.449.196 lica uzrasta od 15 do 34 godine, što je činilo više od petine populacije Republike Srbije (21,80%). Prvim popisom u 21. veku, 2002. godine, registrovano je 1.989.093 stanovnika iste starosti (26,53%), a narednim popisom, 2011. godine, 1.818.383 (25,30%).

To znači da je tokom 20 godina broj mladih je opao za 539.897.

Pad se desio i u poslednjem međupopisnom periodu, kada je broj redukovan za 369.187. Ovi podaci potvrđuju intenzivan proces demografskog starenja i manji obim ulazećih generacija u kontingent mladih.

Gde mladi najčešće žive

Godine 2022. 63,38% mladih živelo je u gradskim naseljima. Može se pretpostaviti da je mlado stanovništvo mahom urbano, odnosno da gradovi imaju mlađu populaciju.

Posmatrano po regionima, udeli mladih se kreću u rasponu od 21,45% u Regionu Šumadije i Zapadne Srbije do 22,36% u Beogradskom regionu, koji je najurbaniji.

Rekorderi po broju mladih stanovnika nisu veliki gradovi

Interesantno je da je u najmnogoljudnijoj jedinici, Regionu Šumadije i Zapadne Srbije, pored relativnog minimuma, zabeležen i apsolutni maksimum od 390.279 mladih stanovnika.

Apsolutne vrednosti pokazuju da su mladi najmanje brojni u Regionu Južne i Istočne Srbije (304.655), koji je populaciono najmanji, ali i demografski najstariji region.

U Beogradu je prisutan uzlazni trend broja mladih, posmatrano od najmlađih ka najstarijim.

Jedino je u Šumadiji i zapadnoj Srbiji stratum najmlađih brojniji od čak dve naredne petogodišnje grupe.

Prostorna distribucija stanovništva starosti 15‒34 godine na nivou naselja otkriva da u severnom nizijskom delu Republike Srbije preovlađuju naselja gde je udeo mladih veći (20‒25%), a u južnom brdsko-planinskom delu udeli su uglavnom manji i heterogeniji. Tako u zapadnim, a posebno istočnim pograničnim krajevima na jugu preovlađuju naselja gde su mladi zastupljeni sa manje od 15%.

Udeli 15‒20% karakteristični su za naselja duž Koridora 10. Najveći udeli su u gotovo svim naseljima opštine Preševo, Tutin, i velikom delu opština Bujanovac i Novi Pazar, gde mladi čine više od četvrtine populacije.

Više tinejdžera nego tinejdžerki

Brojnija muška populacija među omladinom nije univerzalni obrazac koji važi samo na manjim teritorijama. Već na nivou regiona ima odstupanja od ovih obrazaca, i to u Beogradskom regionu.

Dok među najmlađom omladinom Beograda (15‒19) preovlađuju muškarci, u ostalim starosnim grupama uočljiv je suficit žena. Analiza po jednogodišnjim grupama pokazuje da se "višak" žena javlja od 21. godine starosti.

Nasuprot Beogradskom regionu je Region Južne i Istočne Srbije, u kojem je asimetrija u korist muškaraca najveća. U nižim uzrastima, ona je očekivana, i na nivou ostalih regiona, ali se nakon 25. godine povećava.

Zbog čega Srbija gubi mlado stanovništvo

Kako je objašnjeno u studiji, s jedne strane, ovi paterni se mogu objasniti odloženim uticajem fertiliteta. Ipak, treba imati na umu da je period kada su se posmatrane generacije rađale veoma neujednačen sa društvenoekonomskog, političkog i demografskog stanovišta.

Tako su starije grupe mahom rođene tokom poslednje decenije prošlog veka, u periodu velike krize u Srbiji, koja je u literaturi okarakterisana kao "raspad društva". Deo mladih uzrasta 20‒24 godine rođen je za vreme krize i bombardovanja od strane NATO, kada je natalitet beležio minimum, a deo u narednim godinama, sa višim fertilitetom, koji pojedini čak kvalifikuju i kao četvorogodišnju rehabilitaciju rađanja ili mini bebi-bum.

Ako se tome dodaju tokom krize intenzivirani dvosmerni procesi preseljenja (imigracija i emigracije) generacije roditelja, teško je objektivno i u potpunosti pojasniti internu starosnu strukturu mladog stanovništva, pojašnjeno je u studiji.

"Dodatno, uključivanje mladih u samostalne migracije tokom odrastanja i njihovo preseljenje u inostranstvo (gde zbog dužine boravka možda nisu ni ušli u ukupno stanovništvo) ili doseljavanje iz inostranstva, još više otežava kontekstualno tumačenje podataka", navodi se.