Digitalni alati u borbi protiv disleksije ODMAKLA REALIZACIJA PROJEKTA BEOGRADSKOG ELEKTROTEHNIČKOG FAKULTETA
Pod okriljem Inovacionog centra Elektrotehničkog fakulteta Univerziteta u Beogradu realizuje se projekat ColorDCD , osmišljen sa idejom da utvrdi u kojoj meri boja i strategija prikaza teksta može da olakša čitanje kod dece sa disleksijom.
U multidisciplinaran tim, koji vodi dr Ivan Vajs, naučni saradnik u Laboratorija za e-zdravstvo i biomedicinsko inženjerstvo IC, uključeni su i inženjeri sa ETF-a, te psiholozi sa Filozofskog fakulteta Univerziteta u Beeradu, kao i stručnjaci iz oblasti logopedije i disleksije, svi sa ciljem da se inženjerske metode primene u skladu sa primerima dobre prakse i pristupom koji se koristi za procenu jezičkih sposobnosti i praćenje napretka čitanja kod dece.
„Fokus nam je na tome da sa različitih strana sagledamo jedan problem koji objektivno pogađa deo populacije školske dece, te da kroz nove tehnologije i naša saznanja na polju obrade signala, uvezujući ih sa iskustvom logopeda i psihologa, pomognemo tim devojčicama i dečacima da lakše čitaju, odnosno usvajaju neke sadržaje. U krajnjem, želja nam je da dođemo do alata koji omogućava objektivnu kvantifikaciju poteškoća u čitanju, na osnovu koje se onda mogu praviti personalizovane preporuke za modifikaciju prikaza teksta kako bi se brže i efikasnije stiglo do napretka u čitanju”, pojašnjava nam dr Vajs.
Deci se na ekranu prikazuje tekst u različitim bojama i onda se specijalnim beskontaktnim laboratorijskim uređajima prate njihovi očni pokreti
U okviru ovog projekta, koji se finansira kroz program Dokaza koncepta Fonda za nauku Republike Srbije, predviđena su dva seta eksperimentalnih ispitivanja. Tokom njih se deci na ekranu prikazuje tekst u različitim bojama i onda se specijalnim beskontaktnim laboratorijskim uređajima prate njihovi očni pokreti tokom čitanja, uz istovremeno analiziranje njihove jezičke sposobnosti i veštine, da bi se dobila zaokružena slika o tome kako proces usvajanja teksta funkcioniše. Prikupljeni signali se potom obrađuju različitim metodama, uz korišćenje mašinskog učenja.
„Nije, dakle, poenta u nekakvom oblikovanju univerzalnih saveta i smernica, već naprotiv, usmeravamo se ka razultatima koji mogu da pomognu svakom pojedincu. Naime, tokom razvijanja različitih studija prepoznali smo značaj toga da, kada se pravi nekakav sistem, imamo u vidu krajnje korisnike - u našem slučaju bi to bila deca koja imaju poteškoće sa čitanjem, kao i njihovi logopedi i psiholozi. U tom smislu je akcenat na oblikovanju personalizovanih, odnosno asistivnih tehnologija. Logopedi se svakako prilagođavaju svakom detetu, jer stepeni disleksije, odnosno poteškoća koja deca imaju nikada nisu ista, te stoga ni ne pomaže uniformni pristup, ali nam je ideja da dođemo do alata koji može da olakša i njima rad i istovremeno ubrza napredak u procesu čitanja i usvajanja gradiva kod dece”, navodi dr Vajs.
Po njegovim rečima, često kod dece postoji odbojnost prema terapiji i učenju, te bilo koji korak koji može da takve prepreke „zaobiđe” pomaže i logopedima. I premda je u ovoj fazi fokus projekta na deci školskog uzrasta, jer je rana detekcija disleksije kao specifičnog pore- mećaja u učenju, te rana intervencija u smislu terapije kod logopeda, veoma značajna za njihov dalji napredak kroz školovanje i uopšte smanjenje stresa i tokom učesnja i uopšte, plan je da se u perspektivi koriste slične metode i prilagođen alat i kod odraslih osoba koje su suočene sa disleksijom. „Ipak, u najširem smislu, alati koje razvijamo nisu rezervisani samo za disleksiju, pa čak ni za osobe koji imaju neki problem sa čitanjem”, navodi rukovodilac istraživanja. „Jednostavno, oni bi moglio generalno olakšati proces čitanja i učenja”.
Miroslav Stajić