BANKNOTA KOJA JE ŠOKIRALA JUGOSLAVIJU! Tito „umro” 50 godina ranije, a jedna stvar nikada nije ispravljena
Jugoslovenski dinar bila je valuta koja je najpre počela da se koristi u Kraljevini SHS od 1920, a potom u Kraljevini Jugoslaviji, socijalističkoj Jugoslaviji, pa u Saveznoj Republici Jugoslaviji.
Imena države su se menjala, ali ne i dinar, koji je stekao kultni status, pa je prestao da bude „jugoslovenski“ kad ga je Srbija zamenila srpskim dinarom, a Crna Gora evrom – godinama nakon što se nekadašnja Jugoslavija raspala.
Početkom osamdesetih doneta je odluka da se postojeća serija novca zameni novom, modernijom. U novoj seriji, svaka pojedina novčanica trebalo je da predstavlja jednu od jugoslovenskih republika, i na licu bi imala jednu istorijsku ličnost iz te republike, a na naličju motiv iz te republike.
Najmanja novčanica od 10 dinara predstavljala bi najmanju republiku, Crnu Goru, a najveća postojeća od 1.000 dinara najveću republiku, Srbiju, a uvela bi se i nova novčanica od 5.000 dinara koja bi predstavljala Jugoslaviju.
Prvo je trebalo da najveća novčanica bude puštena u opticaj, a zatim bi se postupno zamenjivale novčanice manjih apoena, prenosi Express.hr.
Godine 1985. izlazi nova serija novčanica, koja je započeta uvođenjem novčanice od 5.000 dinara s likom preminulog jugoslovenskog predsednika Josipa Broza Tita.
Ta, do tada najveća izdata i dugo iščekivana novčanica izazvala je pravu buru u javnosti, a ona traje i danas – ne zbog njene vrednosti, već greške koju u početku niko nije primetio.
Naime, uz lik Tita upisana je i godina njegovog rođenja i smrti. Umesto 1892–1980, na novčanici je pisalo 1892–1930 – pa je prema njoj Tito umro 50 godina ranije.
Zanimljivo je to što čak ni posle uočavanja greške ta novčanica nije povučena iz opticaja, jer je generalni direktor tadašnjeg Zavoda za izradu novčanica rekao da je od 14 miliona štampanih novčanica, samo četiri odsto s greškom.
To znači da se pogrešna godina smrti našla na oko 560.000 novčanica, a prema međunarodnim propisima država koja pusti više od jednog promila novčanica s vidljivom greškom treba povući čitavu seriju iz opticaja.
Ali pogrešna godina smrti Tita nije jedina greška kod ove novčanice. Na njoj nije službeno spomenut datum kad se pušta u opticaj, a izgled i opis novčanice bio je potpuno različit od onog što je najavljeno u službenom listu SFRJ, JANI.
Druga novčanica koja je trebalo da bude štampana u apoenu od 1.000 dinara, s datumom izdavanja 1986, predstavljala bi SR Srbiju i na licu je trebalo da ima portret Vuka Stefanovića Karadžića.
Sve matrice su bile gotove i novčanica je bila spremna za štampanje, ali nikada nije puštena u opticaj. S obzirom na hiperinflaciju, pojavila se potreba za novčanicama sve većih apoena, a ne sve manjih.
Nakon raspada SFR Jugoslavije počinje kraj jugoslovenskog dinara:
1991. godine Slovenija ga je zamenila privremenim novčanim bonovima, a 1992. godine slovenskim tolarom, a potom 2007. godine evrom.
1991. godine Hrvatska ga je zamenila hrvatskim dinarom, a u delovima pod kontrolom Srpske krajine koristio se krajinski dinar. Godine 1994. godine uvodi se hrvatska kuna.
1992. godine Makedonija uvodi makedonski denar.
1992. godine Bosna i Hercegovina je uvela bosanskohercegovački dinar, a u delovima pod kontrolom Republike Srpske koristio se dinar Republike Srpske. Godine 1998. uvodi se konvertibilna marka.
1999. godine Crna Gora ga menja nemačkom markom, a 2002. godine evrom.
1999. godine Kosovo ga menja nemačkom markom, a 2002. godine evrom.
2003. godine Srbija ga menja srpskim dinarom.
