DAN KADA JE MARIJA TEREZIJA UZVIKNULA “SRPSKI NOVI SAD” Sloboda je koštala 80.000 forinti, od ovog trenutka više ništa nije bilo isto - Srpska Atina danas slavi 277. rođendan
Pre tačno 277 godina, 1. februara 1748, građani Petrovaradinskog Šanca učinili su istorijski korak – za 80.000 forinti otkupili su titulu slobodnog kraljevskog grada i time sebi obezbedili budućnost.
Ovaj čin označio je početak epohe samouprave, privrednog rasta i kulturnog uspona Novog Sada.
Na osnovu odluke carice Marije Terezije, stanovnici naselja dobili su kolektivni plemićki status, koji ih je štitio od samovolje vojnih i feudalnih vlasti Habzburškog carstva. U istorijskoj Povelji stoji:
„Ja, Marija Terezija, Božjom milošću carica rimska, a kraljica Ugarske, Češke, Dalmacije, Hrvatske, Slavonije, Rame, Srbije, Galicije, Lodomerije itd. itd. dajem glasom ovoga pisma na znanje svakome, koga se tiče, da taj toliko puta spominjani naš Petrovaradinski kameralni grad... činim slobodnim kraljevskim gradom. (...) Ukidajući mu dosadašnje ime Petrovaradinski šanac, nađosmo za dobro da se ubuduće zove i da mu naslov bude Neoplanta, mađarski Uj-Videgh, nemački Neu-Satz, srpski Novi Sad.”
Ovaj status doneo je gradu sudsku, zakonodavnu i izvršnu vlast, formiranje Magistrata od dvanaestorice građana, pravo na donošenje gradskog Statuta i ubiranje poreza. Tim aktom, Novi Sad se izjednačio sa drugim urbanim centrima carevine i ubrzo postao značajno kulturno, trgovačko i političko središte regiona.
Elibertaciona povelja Marije Terezije postala je temelj za razvoj Novog Sada, a građani su svojim jedinstvom, bez obzira na veru i naciju, izborili mesto u istoriji. Da li su mogli da zamisle da će od skromnog naselja izrasti u gotovo polumilionski grad? Verovatno ne. Ali jedno je sigurno – da nisu „odrešili kesu“, Novi Sad danas ne bi bio ono što jeste.
Od 1998. godine, 1. februar se zvanično obeležava kao Dan grada.