ZAVOD ZA ZAŠTITU SPOMENIKA KULTURE NOVOG SADA ODABRAO PROJEKTANTE U planu obnova Crkve Snežne Gospe na Tekijama
Zavod za zaštitu spomenika kulture Novog Sada nedavno je odabrao firmu koja će izraditi projektno-tehničku dokumentaciju za sanaciju rimokatoličke crkve Marije Snežne na Tekijama u Petrovaradinu.
Taj posao je, u postupku javne nabavke, poveren beogradskoj firmi „Intellinea”, koja je ponudila da po ceni od gotovo dva miliona dinara, u roku od tri meseca, završi svu dokumentaciju neophodnu za obnovu.
Verski kompleks nalazi se uz državni put Novi Sad-Beograd. Centralni deo zauzima crkva sa portom, dok je sa južne strane Križni put. Sa istočne strane je strma padina, koja završava uz nožicu nasipa stare trase železničke pruge Beograd-Novi Sad-Budimpešta, s tim da je nakon rekonstrukcije trasa pomerena istočno.
U dokumentaciji objavljenoj na Portalu javnih nabavki, nadležni konstatuju da je crkva u celini u lošem stanju, ali bez vidljivih znakova oštećenja konstrukcije.
„Vizuelnim pregledom utvrđena oštećenja odnose se najvećim delom na oštećenja malterskog i bojenog sloja fasada objekta. Najugroženija je severna fasada sa tornjevima. Na zapadnoj fasadi vidljiva su oštećenja nastala usled udara vozila, kao i delovi otpalog maltera u zoni potkrovnog venca”, između ostalog je navedeno je u opisu zatečenog stanja.
Istorijat
Prvobitno džamija, od kraja 17. veka kapela, koja je 1754. godine dograđena i rekonstruisana u baroknom stilu, crkva je podignuta u znak velike pobede hrišćanstva nad islamom i bitke na Vezircu 5. avgusta 1716. godine, na dan Snežne Gospe. kojoj je od tada posvećena, odnosno Gospi Tekijskoj. Današnji izgled dobija nakon velike rekonstrukcije 1880/1881 godine, a 2010. godine utvrđena je za spomenik kulture.
Kada je reč o krovnoj konstrukciji, konstatovana su oštećenja pojedinih elemenata, a zabrinjava pojava crvotočine u južnom delu broda crkve i oltara, dok je krovni pokrivač mestimično rastresen i na delovima je pomeren ili nedostaje crep. Oluci su deformisani, a pošto, kako je objašnjeno, olučne vertikale na istočnom brodu nisu spuštene do nivoa nadstrešnice, vidljiva su oštećenja malterskog sloja na tornju, na spoju sa nadstrešnicom, nastala usled prskanja vode po fasadi. Stanje je dodatno pogoršano nakon oluja u julu 2023. godine. Krst na istočnom zvoniku, kao i ukrasni nosač, oštećen je udarom groma, a gromobranska instalacija ne funkcioniše zbog prekida u zoni zvonika.
I stolarija je u lošem stanju, kao i zaštitne mreže i rešetke na prozorima. Nadstrešnica uz istočni zid crkve je popravljena 2022. godine i malterske površine zida na kojeg se naslanja.
„U enterijeru, znatno izmenjenom u prethodnim rekonstrukcijama, primećena su oštećenja u bojenom sloju delova zida tretiranih u tehnici marmorizacije, gde se čitave površine odvajaju od podloge. Isto se dešava i na stubovima hora”, navedeno je u tenderskoj dokumentaciji Zavoda.
Projektnim rešenjem trebalo bi predvideti obnovu svih fasadnih površina, uključujući i elemente dekorativne plastike, restauraciju i konzervaciju fasadne bravarije i stolarije, kao i krstova na zvonicima i kubetu, ali i zamenu zaštitnih mreža na prozorima s vitražima. Planirana je i sanacija krovne konstrukcije, što podrazumeva zamenu oštećenih elemenata, tretman protiv crvotočine i zaštitu svih drvenih elemenata od požara i insekata, te zamenu svih oluka, vertikala i horizontala vertikala i drugih limenih elemenata.
Od projektanata se očekuje i da izrade elaborat gromobranske instalacije, kao i idejno rešenje zamene i dopune postojećeg zelenila u porti crkve.
J. Vukašinović