(FOTO; VIDEO) DNEVNIK U OBEDSKOJ BARI U carstvu žutog lokvanja, testerica, VODENOG ORAŠKA, iđirota i retke KOLONIJE 11 vrsta čaplji i vranaca
Specijalni rezervat prirode „Obedska bara” najstarije je zaštićeno područje u Srbiji, jer je prvi put tu titulu ponela 1874. u tadašnjoj Austro – Ugarskoj monarhiji.
Obedska bara se tih godina vodila kao ornitološki rezervat sa ciljem očuvanja faune ptica, a danas sa ponosom proslavlja jubilej – 150 godina zaštite ovog područja, što je nama bio povod da se u okviru serijala o zaštićenim prirodnim dobrima koje baštinimo u Vojvodini, uputimo ka ovom jedinstvenom raju za ptice, ali i za ostale oblike života koji obitavaju na različitim staništima.
Put do tamo nije bio dug, koliko neprijatan zbog vrućine i saobraćajne (ne)kulture, no mir i sloboda nakon prolaska ispod drvene kapije glavne baze rezervata, prvi su osećaji koji su prekrili teške prevaljene kilometre do Obreža u opštini Pećinci. Drvena kapija inače liči na potkovicu, te s’ vrata imate osećaj da će vas sreća u startu pratiti. U okviru parka nalaze se brojne table sa opisima najznačajnih karakteristika samog rezervata i vrsta koje se tu nalaze, ali i drugi rekviziti i sadržaji koji su interesantni za posetioce. Tu su nas dočekali čuvari Obedske bare, te smo na klupici pod krošnjama drveća uživali u pogledu smiraja koje daje plavetnilo vode, ušuškano u bujno zelenilo.
U razgovoru sa samostalnim referentom za zaštićena područja i životnu sredinu u JP „Vojvodina šume” Ivanom Lozjanin ne krijemo ushićenje kada nam kaže da se na ovom području nalazilo više od 75.000 parova ptica, te nije za čuditi što je prvobitno fokus zaštite bio baš njima.
– Usledilo je jedno veliko nevreme, kada je oko 60.000 ptica stradalo, a to su bila i vremena kada se mnogo lovilo po rezervatu zbog mode, odnosno za izradu šešira, lepeza i drugih modnih dodataka za potrebe dama po evropskim prestonicama, te je na hiljade ptica odnešeno. To su uočili tadašnji prirodnjaci i predložili su zaštitu, koja je i usledila, a do danas traje neumorno vek i po. Rezervat se prostire na površini od 9.820 hektara i pripada trostepenom režimu zaštite, odnosno prvi stepen pripada starim mešovitim šumama Debele gore od oko 315 hektara, zatim drugi su uglavnom bare i močvare kao vodena staništa površine oko 2.600 hektara, a trećem stepenu zaštite pripada ostali deo rezervata, u okviru kog su šume – rekla je Lozjanin.
Područje je meandrirano i nastalo je izmeštanjem reke Save pre nekoliko hiljada godina, stvarajući takozvanu Potkovicu u dužini od 13,5 kilometara i ona predstavlja južnu granicu današnjeg rezervata. Napuštanjem korita, Sava je za sobom ostavila meandrirane grede na kojima se rasprostiru šume, ali i depresije u kojima „leže” vlažne livade, močvare i bare, što predstavlja četiri vrste ekosistemskih prirodnih odlika.
Lokalna samouprava, preko Turističke organizacije opštine Pećinci mnogo pomaže u promociji rezervata i aktivnostima koje ono nudi, a info centar smešten je u okviru parka. Za turiste su u ponudi vožnja katamaranom, a dostupni su i čamci na vesla. Dozvoljen je i rekreativni ribolov. Za šetnju su uređene i očišćene staze različitog sadržaja i dužine, a organizovan je i šumski velnes, što podrazumeva šumske šetnje sa elementima šumske medicine. Sve informacije su dostupne u okviru info centra ili onlajn na zvaničnom sajtu rezervata, a posete su moguće tokom cele godine, svakog dana od 7 do 19 časova.
– Barske vrste ptica su od izuzetnog značaja za ovo područje, a otkako je ovo specijalni rezervat, istraženo je 226 vrsta. Što se samih močvarica tiče, reč je o kolonijama 11 vrsta čaplji i vranaca kao prirodnih retkosti, a najznačajnije gnezdarice su bele čaplje, zatim velike, male, žute i crvene čaplje, gakovi, kao i mali i veliki vranac. Pre tri decenije smo pokrenuli projekte sanacije i revitalizacije vlažnih staništa, kada su se radila istraživanja i posmatranja, i kroz te aktivnosti smo došli do zaključka da je priroda ugrožena, i ako se ne pomogne sa nekim aktivnim merama, doći će do gubitka staništa i vrsta, jer smo primetili tokom monitornga da su nas već napustili ibis, čaplja kašičar i čaplja govedarka. Svakako je u prošlosti Obedska bara imala 4.000 hektara vlažnih livada, a 1992. godine ih više nije bilo – priča naša sagovornica, dodavši da su se, zahvaljujući aktivnim merama zaštite, pomenute tri iščezle vrste opet vratile na ove prostore.
Bogatstvo flore ogleda se u oko 500 biljnih istraženih vrsta, među kojima su pre svega strogo zaštićene i zaštićene. Ljubazni domaćini ponudili su nam vožnju katamaranom, kako bismo sa vode uživali u životnim oblicima koji čine Obedsku baru rezervoarom prirodnih vrednosti. Sreća nas je poslužila, te smo odmah na putu ka vodenom prostranstvu koje vešto krije bujna vegetacija „snimili” barsku kornjaču, koja je nepomična ležala na povijenom granju tik iznad vode, tražeći spas u hladovini trske, a svojim belim cvetovima ispratio nas je i lokvanj. Iza barskog gustog štita biljaka otvorio nam se širi pojas za plovidbu, te smo usput imali prilike da gledamo belog labuda kako vešto traži hranu međ’ lišćem lokvanja, a nismo bili jedini, s obzirom na to da je nedaleko od njega, veliki kormoran sušio svoja krila na drvenim stubovima, kako bi mogao da poleti. A ćubasti gnjurac, retka ptica za videti, na pristojnoj razdaljini od svih nas, učio je svog potomka osnovnim životnim veštinama, što je dobitna kombinacija ovog putovanja.
– U rezervatu se može videti i žuti lokvanj, kao i testerica, vodeni orašak i vodene orhideje, iđirot i druge strogo zaštićene vrste. Ovo je područje plavnih šuma hrasta lužnjaka, jednog od naših najvrednijih lišćarskih vrsta i u tim šumama su prateće vrste jasena, bresta, graba, žešlje i drugih autohtonih vrsta. Prisutne su nam i invazivne vrste, a bagremac nam baš pravi problem. Od sisara je zabeleženo 50 vrsta, i to su divlja svinja, srna, jelen, lisica.... U par navrata introdukovan je dabar početkom 2.000. godina i sada ovde obitava 10 porodica. Tu su i vidra, kune zlatica i belica, divlja mačka, sve strogo zaštićene vrste. Područje je inače bogom dano za različite i raznobojne viline konjice, s obzirom na to da je evidentirano oko 70 vrsta – govori nam Ivana Lozjanin, dok u tom trenutku proleće crveni primerak ovog čudesnog stvorenja.
Staništa Obedske bare pogodno je i za 180 vrsta gljiva, od neizbežnih tartufa, do vrganja, lisičarki, blagve i smrčka, no Ivana upozorava na to da sakupljanje nije dozvoljeno. Takođe, popisano je i 13 vrsta gmizavaca, a čuvari uvek napomenu posetiocima da je devedesetih godina uočena i šarka, ali i da nije viđena deceniju i po.
Ivana Bakmaz