NA PMF-u U TOKU PROJEKAT Nauka u akciji spasavanja starih drvoreda Novog Sada
Funkcije drvoreda u urbanim sredinama vrlo su kompleksne i brojne, od produkcije kiseonika, odnosno regulacije nivoa ugljen-dioksida u atmosferi i povećanja vlažnosti vazduha, odnosno smanjenja temperatura leti, do smanjenja buke, povoljnog uticaja na nivo aerozagađenja ...
Međutim, kvalitet starih drvoreda u velikoj meri može biti narušen dejstvom abiotičkih stresora (visokih temperatura, suša, vetrova...), a naročito ako je dejstvo u kombinaciji sa jakim antropogenim pritiskom (industrijalizacija, urbanizacija, povećan nivo polutanata), posebno prisutnim na frekventnim saobraćajnicama i bulevarima.
Očuvanje starih drvoreda u gradskoj sredini od neprocenjivog je značaja sa biološkog i ekološkog aspekta, ali i benefita koje ima za gradsko stanovništvo. Zato su stručnjaci sa Departmana za biologiju i ekologiju Prirodno-matematičkog fakulteta u Novom Sadu pokrenuli projekat „Biološke mere optimizacije fizioloških procesa za očuvanje starih drvoreda u Novom Sadu”, sa ciljem utvrđivanja trenutnog fiziološkog stanja odabranih drvoreda u Novom Sadu. Projekat se odnosi na ispitivanja morfo- fizioloških karakteristika biljaka, koje su usko povezane sa ekološkim uslovima staništa.
– Istraživanja ćemo raditi inovativnim, nedestruktivnim metodama, za odabir kriterijuma koji su neophodni za uspostavljanje kontinuiranog monitoringa fiziološkog stanja drvenastih vrsta, a sve u cilju očivanja i unapređenja vitalnosti starih stabala. U toku je prva faza koja obuhvata odabir frekventnih ulica i bulevara koje se odlikuju starim drvoredima. Tako su izdvojene tri lokacije, odnosno Futoška ulica bogata drvoredima platana, zatim Radnička ulica koju oplemenjuju drvoredi koprivića i Bulevar Jovana Dučića sa drvoredima lipa. Tu ćemo raditi merenja sadržaja hlorofila, zelenog pigmenta koji je prisustan u biljakama i koji ukazuje na produktivnost fotosinteze. Tačnije, njegov gubitak i smanjeni sadržaj mogu da ukažu na stanje stresa biljaka – rekla je za „Dnevnik” dr Danijela Arsenov, naučni saradnik na PMF-u koja radi na projektu.
Po njenim rečima, radiće se i merenja različitih fotosintetičkih karakteristika biljaka, koje imaju veliki značaj u praćenju produktivnosti i adaptabilnosti biljaka. U praktičnom pogledu, ta merenja su izuzetno značajna jer su brza, precizna i nedestruktivna, a daju uvid u fiziološko stanje biljaka i pre uočavanja vidljivih simptoma koji izazivaju različiti abiotički stresori.
– Dobijeni rezultati mogu da posluže kao adekvatni indikatori koji bi kroz kontinuirani monitoring mogli da posluže za procenu vitalnosti drvenastih vrsta u gradskoj sredini. Takođe, rezultati projekta mogu poslužiti za kreiranje strategija koje se odnose na očuvanje i unapređenje zelenih površina, što dugoročno doprinosi boljem kvalitetu života u urbanim sredinama – poručila je naša sagovornica.
Dalji razvoj projekta bi se u perspektivi ogledao u uspostavljanju monitoringa velikih zelenih površina, a sve u cilju očuvanja prirodnih dobara od izuzetnog značaja.
Zaključak je, ukoliko ne postoji kontinuirano praćenje kvaliteta, vitalnosti i zdravstvenog stanja starih drvoreda, oni mogu predstavljati potencijalnu opasnost za stanovništvo usled lakog lomljenja grana, dok bolesna i trula debla takođe narušavaju gradsku estetiku. Samim tim nameće se jasna i nedvosmislena potreba za proverom fiziološkog stanja drvoreda u gradskoj sredini.
Realizaciju projekta finansira Grad Novi Sad – Gradska uprava za zaštitu životne sredine.
Ivana Bakmaz