"NESVRSTANI" I "KINO-GERILE" MILE TURAJLIĆ: Pet diktatora na frižideru

Kako je ovo moguće, moglo je da se vidi pred Božić, u bioskopu Kulturnog centra Novog Sada, ispšunjenom gotovo do poslednjeg mesta. Udruženje "Of Novi Sad" odlučilo se da i Novosađani vide na svetskim, pa i beogradskim festivalima već prikazane filmove "Non aligned" (Nesvrstani) i "Cine guerillas" (Kino-gerile). Da zadovoljstvo bude veće, između dve projekcije zamišljene kao diptih, za publiku je priređen i razgovor sa autorkom, koja je bila više nego raspoložena da dodatno osvetli male tajne velikih majstora zanata, kakav je bio Stevan Labudović, u istoriji fotografije i kinematografije najpoznatiji kao lični snimatelj Josipa Broza Tita.

U vezi sa Labudovićem, Mila Turajlić je apostrofirala nekoliko stvari. Prvo to da joj je bio dragocen njegov odnos prema njoj kao da mu je učenica. Njegove opaske na račun kadra, prljavog objektiva, uvid u dnevnike koje je vodio nakon snimanja. Sve to se dalo zapaziti u filmovima. Ličan odnos prikazan u filmovima, međugeneracijski most, doprineo je intimizaciji i publike sa prikazanim.

Osnivačka skupština Pokreta nesvrstanih je centralni motiv filma "Non aligned". Održana u Beogradu, 1961, u vreme kada besni Hladni rat, a mnoge zemlje još uvek kolonije, ovaj motiv baca "čudno" svetlo na današnje političke aspiracije usmerene ka miru i ekonomskoj stabilnosti. Ili još slikovitije, na ideje jednakosti, ravnopravnosti i slobodi, da se izrazimo još starijim političkim rečnikom.

Drugo što apostrofira Mila Turajlić u vezi sa Stevanom Labudovićem je i njegova lična politička neutralnost, u smislu da nije jasno koga je on  podržavao. Jasno je samo da radi svoj posao i to baš onaj koji će se i nekoliko decenija posle pokazati kao ključan za takozvani spining - obrtanje javnog mnenja.

Treći, ali ne i poslednji bitan momenat, izveden je iz pitanja tadašnjih i današnjih diktatura, ili autoritarnih sistema, pežorativno govoreći. Gledati silne državnike kako se šepure u uniformama, upoređivati ih sa današnjim, ogromno je zadovoljstvo filma o Nesvrstanima, iz kojeg je publici podeljen i jedan suvenir - magnet za frižider sa slikom Tita, Nehrua, Nasera, Sukarna i Nkrumaha iz Njujorka, kada je dogovarano osnivanje Pokreta nesvrstanih. Mila Turajlić je ispričala anmegdotu kako je taj suvenir zamišljen da ponovo skrene pažnju na ideje Pokreta nesvrstanih - razoruževanje, dekoloniziovanje... A u današnjoj stvarnosti, prijatelji su joj prebacili što na frižideru drži petoricu diktatora.

Drugi film "Kino-gerile" još više apostrofira ulogu kinematografije u oblikovanju javnog mnenja, pa i političke borbe. U ovom slučaju, borbe Alžirske oslobodilačke armije za koju je po spsecijalnom, tajnom nalogu Komunističke partije Jugoslavije, radio Stevan Labudović. "Kino-gerile" tako postaju uzbudljiv dokumetarni, takoreći ratniu film koji otkriva još jedno lice Stevana Labudovića, ali i Mile Turajlić. Lice heroja.

Igor Burić