HIMNA SLOBODE „Skupljači perja“ Aleksandra Saše Petrovića večeras PREMIJERNO na sceni Srpskog narodnog pozorišta (FOTO)
Kultni film jugoslovenskog „crnog talasa” i decenijama najuspešnije ostvarenje domaće kinematografije u globalnim okvirima, „Skupljači perja” Aleksandra Saše Petrovića, doživeće večeras na sceni „Pera Dobrinović” Srpskog narodnog pozorišta svoje teatarsko uprizorenje.
Režiju potpisuje Dejan Projkovski, gost iz Severne Makedonije kog je novosadska publika dobro upoznala zahvaljujući vrhunskoj inscenaciji „Ane Karenjine” u Ujvideki sinhazu, dok se adaptacije Petrovićevog filmskog scenarija prihvatio Sašo Dimoski, svojevremeno laureat Evropskog priznanja za novu evropsku dramu, inače profesor „Istorije i teorije svetske drame i pozorišta“ na Unverzitetu „Europa Prima“ u Skoplju.
„Sakupljači perja su himna slobode”, reči su Dejana Projkovskog. „Povratak Skupljačima perja više od pola veka kasnije, vraćanje je stvarnosti bola i lepoti frenetičnog življenja, autentičnosti života, žudnji i strasti, smrti i erosu. To je vraćanje konstanti koja, bez razlike u promeni konteksta, ostaje ista. Njena suština je otporna na društvene promene i predstavlja upravo otpor ukalupljivanju u konvencije savremenog sveta – toliko da stvori svet dovoljan sam za sebe”.
Povodom 50 godina od Specijalnog Gran-prija žirija Filmskog festivala u Kanu, koji su 1967. osvojili „Skupljači perja“, novosadska izdavačka kuća „Prometej” objavila je Petrovićev scenario.
„Tek kada uporedimo literarnu podlogu filmske tvorevine sa tom tvorevinom samom, postaje nam do kraja jasno od kolikog su značaja slika i zvuk za konačno oblikovanje celine filmskog dela. Bogatstvo boja i oblika, koje nam Petrovićev film nudi, toliko je i takvo da autoru polazi za rukom da likovnu ravan filma gotovo osamostali, otprilike onako kao što je Crnjanski osamostaljivao ritmičko-melodijsku ravan svoje proze. I u oblikovanju muzičke ravni filma Petrović se pokazao kao pravi majstor. Ne samo što lepota sa dobrim ukusom odabranih muzičkih ilustracija znatno uvećava bogatstvo umetničkih efekata, nego sa svoje strane utiče o na već pomenuto prigušivanje i zastiranje poruke, utoliko pre što Petrovićeve ilustracije nikad nisu doslovne i direktne”, napisao je Nikola Milošević.
Upravo tu bogatu paletu, dostojnu velikih slikara, dakle tu likovnu, ali i muzičku dimenziju filma, Projkovski i Dimoski želeli su da prenesu i na scenu Srpskog narodnog pozorišta.
„Stvarajući u kolektivnoj svesti junaka kakav je Beli Bora, zaslepljen svojom strašću za mladom Tisom koja se i sama grčevito bori za njenu slobodu i pravo izbora, Aleksandar Saša Petrović je proizveo retko hrabar film čiji glavni junak Bora kao da nas iz svoje marginalizovane pozicije pita da li smo predaleko otišli sa našom civilizacijom. Evidentna je tako složenost ovog filmskog teksta, sa svim svojim elementima: dijalozima i nezaboravnim replikama, laganom a genijalno ubedljivom glumom, krupnim planovima i pokretima kamere kao iz dokumentarnih filmova, modernističkom montažom, kontrastu jesenjih pejsaža naspram jarkih romskih kostima, i iznad svega, svojom jedinstvenom muzikom. Nema sumnje da će ovaj poduhvat ponovnog oživljavanja Petrovićevog teksta otvoriti prostor za neku novu muziku koja će nam velikodušno zaraziti duše, probuditi tako nove strastvene emocije i prizvati obrise ljudske slobode obasute nebeskim perjem. Na pozorišnim daskama u Novom Sadu, u Vojvodini gde su Skupljači perja pre više od pola veka većinom i snimljeni, reditelj Dejan Projkovski nas sada vraća na duge drumove romske, u potrazi za perjem koje se nikad ne da sakupiti“, zapisao je pred premijeru reditelj Vlastimir Sudar.
Uloga Belog Bore poverena je Marku Saviću, Tise – Bojani Milanović, a u predstavi igraju i Marta Bereš, Milan Kovačević, Jovana Balašević, Aleksandra Pleskonjić, Gordana Kamenarović, Peđa Marjanović, Mia Simonović, Mirjana Gardinovački, Aleksandar Gajin, Aljoša Đidić, Vukašin Ranđelović, Marko Savković, Dimitrije Aranđelović, Miroslav Fabri, Dušan Jakišić, Ivana Pančić Dobrodolac, Katarina Bradonjić, Simonida Mandić, Aleksandar Sarapa, Anđela Pećinar, Mihajlo Matić, Jovan Živanović, Ivana Krstić, Stefan Beronja, Damjan Mandić, Simon Petković, Iskra Šimon. Važnu rolu imaju i muzičari: Petar Najdovski – truba; Bogdan Ranković – klarinet i frule; Nikola Vučković – violina; Rajan Bolozan – truba; Larisa Kopić – violina; Miodrag Spasić – harmonika; Nikola Petaković – tambure. Koreografiju potpisuje Andreja Kulešević , scenografiju Valentin Svetozarev, kostime Ivana Ristić, a muziku Oliver Josifovski.
Nije na kraju zgoreg podsetiti da se „Skupljači perja” na sceni SNP-a igraju kao svojevrstan „stađone” projekat, odnosno planirana su izvođenja 9, 10, 13, 14, 15, 16, 17. i 18. novembra.
M. Stajić
