MANASTIR KRUŠEDOL – mauzolej na obroncima Fruške gore (FOTO)

Gradnju je pomogao vlaški vojvoda Jovan Njagoja Basarab. Manastir je bio sedište Sremske eparhije i mauzolej kanonizovanih sremskih Brankovića: despota Stefana Slepog, njegove žene despotice Angeline i sinova vladike (arhiepiskopa) Maksima i despota Jovana. Krušedol je bio izuzetno bogat manastir što potkrepljuje i dokument Osmanlija iz druge polovine 16. veka. Kult sremskih Brankovića, koji su kanonizovani zbog hrišćanskih vrlina i zaštite naroda, negovao se u srpskom narodu i njihov mauzolej je bio mesto poštovanja i hodočašća kao najznačajniji fruškogorski manastir. Njegov značaj potvrđuje i održavanje crkveno-narodnih sabora, prvih posle Velike seobe Srba na područje Habzburške monarhije krajem 17. veka.

Monasi Krušedola su se, krajem 17. veka, bežeći od rata, na nekoliko godina, sa dragocenostima sklonili u Sentandreju. Ali već početkom 18. veka, posle Petrovaradinske bitke, Osmanlije su, besni zbog poraza, zapalili, opljačkali manastir i uništili mošti Svetih Brankovića (u manastiru smo saznali da to uništenje nije bilo potpuno).

Od druge decenije 18. veka, za vreme episkopa pečujskog i arhimandrita krušedolskog Nikanora Melentijevića, Manastir Krušedol je sukcesivno obnavljan a njegov monumentalni izgled zablistao je sredinom istog veka. Tada je okončana obnova crkve i izgradnja konaka koji je sa četiri strane okružuju, kao i izgradnja kapele Sv. Maksima u konaku, zvonika i trema. Obnovom i dogradnjom promenjen je prvobitni izgled manastirskog kompleksa. Ktitori obnove bili su srpski jerarsi i bogati građani. Pored istorijske i arhitektonske vrednosti, izuzetnog fresko slikarstva i ikona, grobnica znamenitih jerarha i vladara, manastir je do Drugog svetskog rata posedovao i najbogatiju riznicu na Fruškoj gori. Za vreme Drugog svetskog rata dragocenosti Krušedola su opljačkane, a deo je odnet u Zagreb. Deo vraćenih dragocenosti danas se čuva u Muzeju Srpske pravoslavne crkve u Beogradu i biće predstavljen publici u postavci koja će se otvoriti u jednom delu konaka.

Zidno slikarstvo u manastirskoj crkvi velike je vrednosti. Radi se o svojevrsnoj postavci na kojoj su predstavljeni primeri fresko slikarstva srednjovekovne Srbije iz 16. veka i novog stila koji je dostigao kulminaciju u 18. veku. Starije zidno slikarstvo hrama završeno je sredinom 16. veka. Njegovi ostaci vidljivi su na stubovima na kojima su likovi proroka, apostola i Sv. Maksima (Brankovića). Na zapadnoj fasadi hrama nalaze se scene Strašnog suda, nastale sredinom 17. veka.

Tokom obnove crkve, početkom 18. veka, crkva je ponovo oslikana. Pretpostavlja se da je živopis u priprati i oltaru uradio Jov Vasilijevič sa saradnicima (Vasilije Ostojić, Joakim Marković, Teodor Stefanov Gologlavac i Amvrosije Janković), a da su autori živopisa u naosu nepoznati ruski slikar i Stefan Tenecki. U prvom pojasu priprate nalazimo likove Nemanjića, kneza Lazara i sremskih Brankovića. To je svedočanstvo o povezivanju kulta Nemanjića i Brankovića i kontinuitetu ideje srpske državnosti i narodnog identiteta.

Ikonostas krušedolske crkve rađen je u različitim epohama, a većim delom pripada vremenu pre obnove u 18. veku. Iz 18. veka su prestone ikone ‒ rad Jova Vasilijeviča.

Arhijerejski tron oslikao je i poklonio Dimitrije Bačević sredinom 18. veka.

Manastirska crkva posvećena je Blagovestima Bogorodice (7. april).

Značaj Krušedola pokazuje i to što su u manastirskoj crkvi, mauzoleju Svetih Brankovića, sahranjene mnoge značajne ličnosti naše istorije kao što su srpski patrijarsi Arsenije III Čarnojević i Arsenije IV Jovanović, mitropolit Isaija Đaković, kralj Milan Obrenović i mnogi drugi.

Više informacija o fruškogorskim manastirima saznajte klikom ovde.