Saradnja Viminacijuma i Harvarda: Profesor Kajl Harper 8. juna u SANU

Profesor sa Harvarda Kajl Harper (univezitet Oklahoma) govoriće na temu "Dunavska granica i balkanska revolucija u rimskom Carstvu: kako DNK I arheologija osvetljavaju cikluse krize I restauracije u kasnoj antici". Svečano potpistivanje ugovora o saradnji sa Harvardom obaviće se 8. juna u Ministarstvu nauke. Istraživanje drevne DNK na uzorcima sa Viminacijuma u saradnji sa laboratorijom Dejvid Rajh Harvardovog medicinskog fakulteta je počelo 2018. godine kada je sa arheološkog nalazišta Viminacijum poslato oko 50 uzoraka koji potiču iz rimskog perioda (I-IV vek n.e.). Tom prilikom je i održano predavanje u svečanoj sali SANU koda je govorio jedan od naših saradnika u istraživanju, prof. Karles Lalueza Foks sa Instituta za Evolutivnu biologiju u Barceloni koji je ukazao na značaj sprovođenja DNK analiza na uzorcima koji potiču sa arheoloških nalazišta.

Tada je i napravljen sporazum o saradnji između Arheološkog instituta u Beogradu, Biološkog fakulteta Univerziteta u Beogradu, Instituta za evolutivnu biologiju u Barceloni, kao i Laboratorije Dejvid Rajh sa Harvarda kojom rukovodi istoimeni genetičar. Rezultati istraživanja su dali odgovore na mnoga pitanja. Pre svega o strukturi stanovništva Viminacijuma iz rimskog perioda koje je bilo kosmopolitsko. U velikom broju je stanovništvo bilo lokalnog, starobalkanskog porekla, dok je značajan upliv ljudi bio sa prosotora Anadolije. U manjoj meri je stanovništvo poticalo sa afričkog kontinenta, odnosno sa njegovog istočnog I severnog tla.

Ovim istraživanjem smo dobili prve podatke izvedene iz analiza drevne DNK koji nam govore o stanovništvu Balkana tokom rimskog perioda. Kompleksnost ovog pitanja je otvorila nove mogućnosti za sardnju I kao rezultat toga smo odlučili da je nastavimo sa navedenim institucijama. Pre svega, naučni potencijal Viminacijuma je ogroman kada su ovakva istraživanja u pitanju jer je tokom arheoloških iskopavanja istraženo preko 14000 grobova i preko 20000 skeleta. Iz tog razloga, u toku je potpisivanje novog ugovora o akademskoj saradnji između Arheološkog instituta i laboratorijom Dejvid Rajh, na osnovu koje će biti realizovan najveći DNK projekat do sada u svetskim razmerama, kaže dr Snežana Golubović, direktorka Arheološkog instituta u Beogradu. Istraživanje će biti multidisciplinarnog tipa I uključiće stučnjake iz oblasti genetike, arheologije, istorije, antropologije, lingvistike. Na ovaj način ćemo dobiti jasniju sliku o stanovništvu Balkana tokom prvog milenijuma naše ere i to se može dobiti samo istraživanjem velikog broja uzoraka koji će ići do 1000-navodi dr Miomir Korać dugogodišnji direktor Arheološkog instituta i rukovodilac projekta Viminacijum-rimski grad I vojni logor. Prethodnim, antropološkim I arheološkim istraživanjima smo došli do rezultata da su se na ovom području mnoge populacije smenjivale u prošlosti, ali da je oduvek postojao kontinuitet življenja na Viminacijumu I to od perioda praistorije pa sve do kasnog srednjeg veka. Svakako da će dalje analize pokušati da daju i preciznije odgovore po pitanju migracija, i koji su to ljudi dolazili na ovaj prostor iz različitih delova Evrope.

Na samom kraju, dobijeni rezultati se porede sa DNK profilom savremenog stanovništva koji su dobijeni analizama, a koje su urađene u laboratoriji za DNK na Biološkom fakultetu kojom rukovodi prof. Dušan Keckarević. Kako kaže prof. Miodrag Grbić, savremena populacija u Srbiji sardži kako slovenske tako i gene starobalkanskih ljudi. Na te rezultate se nadovezao prof. Željko Tomanović, dopisni član SANU, koji ističe da su Sloveni na ove prostore došli najverovatnije sa područja današnje Rusije ili Ukrajine.