Carska bara sa jezercima vredno stanište

Prostorni plan područja posebne namene donosi se za one lokalitete koji zahtevaju poseban režim organizacije, uređenja, korišćenja i zaštite prostora. Ovaj dokument predstavlja planski osnov za definisanje aktivnosti u oblasti, pre svega, zaštite prirode, turizma i ruralnog razvoja, a biće stvoreni uslovi za realizaciju nacionalnih, regionalnih i lokalnih interesa.

Područje omeđeno granicom prostornog plana obuhvata deo teritorije grada Zrenjanina, odnosno katastarske opštine Belo Blato, Knićanin, Lukino Selo, Perlez i Stajićevo. Na teritoriji rezervata utvrđeni su režimi zaštite prvog, drugog i trećeg stepena.

Specijalni rezervat prirode „Carska bara” obuhvata ostatak nekadašnjeg plavnog područja duž donjeg toka reke Begej, sa očuvanim orografskim i hidrografskim ritskim oblicima i pojavama. Predstavlja kompleks, odnosno mozaik barsko - močvarnih, šumskih, livadskih, stepskih i slatinskih ekosistema sa raznovrsnim i bogatim živim svetom i staništima mnogih endemskih, subendemskih, reliktnih vrsta panonskog prostora. Na području Carske bare, od ukupno 4.726 hektara, prvostepeni režim zaštite je ustanovljen na površini od 670, dvostepeni režim na površini od 1.910, a trostepeni na 2.146 hektara.

Carska bara uživa i međunarodnu zaštitu. Ovo područje je uključeno u Konvenciju o svetski značajnim močvarnim staništima. Ima verifikovan međunarodni status područja od izuzetnog značaja za ptice i biljne vrste Evrope. Zbog toga je određeno kao područje od posebne važnosti za zaštitu prirode.

Površinske vode ovog područja čine reke Tisa, Stari Begej, Plovni Begej, zatim jezera formirana kao ribnjaci, ali i bare. Na području se nalazi i veći broj fluvijalnih jezera. Njihovi baseni su, u stvari, napuštena rečna korita, rukavci i meandri. Melioracionim radovima tokom 18. veka, ceo prostor je uređen i regulisan, tako da je na prostoru iznad severnih granica rezervata formirano ukupno 16 jezera radi uzgoja ribe. Najveća jezera po svojoj površini su Belo, Koča, Mika, Brana, Joca i Šovajka.

U severnom delu rezervata, neposredno iznad Carske bare, nalazi se manji rukavac, poznat kao Stari Begej, koji je u drugom stepenu zaštite. Površinski je spojen sa Starim Begejom, odakle se uglavnom i snabdeva vodom. Tiganjica je bara u severnom delu rezervata i teško je pristupačna, s obzirom na to da je većim delom obrasla trskom, a nalazi se u režimu zaštite prvog stepena. U južnim delovima rezervata, uklještena između Starog i Plovnog Begeja, nalazi se Perleska bara, koja se takođe nalazi u režimu prvog stepena zaštite.

Ovaj prostor obiluje bogatstvom riblje faune i sa aspekta količine, a i u pogledu broja ribljih vrsta. Prisutne su 24 riblje vrste, svrstane u šest familija. Najupečatljivije je prisustvo govčice, prirodne retkosti koja predstavlja indikator nezagađene vode. Carska bara, u suštini, predstavlja zaštićeni reproduktivni i hranidbeni prostor za mnoge autohtone i alohtone riblje vrste.

Ž. B.