„Koštana” ponovo u Narodnom pozorištu Subotica, ovaj put u drami na mađarskom
Mnogi ljubitelji pozorišta sigurno se sećaju „Koštane„ Bore Stankovića, u režiji Andraša Urbana, koja je toliko žarila i palila 2014. godine, pa je posle nje i Kokan Mladenović režirao jednu, a onda kao da je krenuo i čitav niz filmova i serija koji su se vraćali Stankovićevim klasicima.
Sada je došlo vreme da se na istom mestu, u Narodnom pozorištu Subotica, samo na drugom jeziku - mađarskom, ponovo odigra ova čuvena drama. „Koštanu” upravo režira Andrej Boka, igraće je Dina Dedović Tomić, koja Eminu Elor u istoj ulozi nije ni gledala, pa biće sigurno novih iznenađenja.
Petronela Kermeci, glumica koja je trenutno direktorka Drame na mađarskom Narodnog pozorišta Subotica/ Nepsinhaz, otkriva da joj je još dok je konkurisala za ovo mesto jedan od planova bio da na repertoar uvrsti dela koja su značajna i odlučujuća u srpskoj književnosti.
- Subotica je multietnička sredina u kojoj živi nekoliko naroda jedan pored drugog, mislim da je važno da upoznamo kulturu jedni drugih, a pozorište stvara priliku za to - kaže Petronela Kermeci. - Predstavljanje poznatih srpskih komada na mađarskom jeziku došlo je iz namere da mađarski gledaoci svaki segment kulture koja živi pored njih upoznaju na svom maternjem jeziku. Sa druge strane je i svaka predstava Drame na mađarskom titlovana na srpski jezik.
Od 2019. godine, održane su dve takve premijere - „Ožalošćena porodica” Branislava Nušića, u režiji Andreja Boke, „Banović Strahinja” Starca Milije i Borislava Mihajlovića Mihiza, u adaptaciji i režiji Mirka Radonjića, a sada je na redu i „Koštana”, čija je premijera zakazana za 22. mart.
- Drame su bile preporučene od strane reditelja, ali je bio važan aspekt ispričati večnu i univerzalnu priču o uslovima sopstvenog doba i mentalitetu našeg savremenog društva - objašnjava direktorka Drame na mađarskom Narodnog pozorišta Subotica Petronela Kermeci. - Osnovni sukob u komadima nudi mnoga savremena čitanja za pozorišne stvaraoce našeg vremena u sva tri dela. One nisu nimalo izgubile na svojoj aktuelnosti, iako su pisane pre nekoliko decenija, a dramaturški rad je takođe imao veliki značaj. Za sve tri drame možemo reći da su među najčešće igranim delima srpske dramske književnosti na srpskim pozornicama.
Na pitanje kako na takvu repertoarsku politiku reaguje publika i stručna javnost, Petronela Kermeci odgovara - jako dobro. Predstave su na repertoaru u kontinuitetu od premijere. Sa predstavom „Ožalošćena porodica„ su se takmičili na Festivalu mađarskog pozorišta u Kišvardi (Mađarska), a na 28. međunarodnom festivalu klasike “Vršačka pozorišna jesen” Andrej Boka je dobio specijalnu nagradu za inventivni rediteljski postupak. „Ožalošćena porodica” je proglašena najboljom predstavom na 38. Nušićevim danima u Smederevu, kada je prvi put u istoriji festivala pobedila predstava na mađarskom. Čila Pamer je za ulogu Danice tada proglašena glumicom večeri.
Predstava „Banović Strahinja„ pozvana je na Pozorišni festival manjina u Komarno (Slovačka), a konkurisali smo za „Tealter” međunarodni festival u Segedinu (Mađarska) i na Temišvarski evroregionalni pozorišni susret TEST (Rumunija).
Za „Koštanu”, najnoviju predstavu Drame na mađarskom Narodnog pozorišta Subotica/ Nepsinhaz, već je zainteresovano Udruženje pozorišnih kritičara Mađarske, a sa velikim interesovanjem se očekuju i reakcije publike.
Za reditelja Andreja Boku „Koštana” je komad koji govori o temama koje ga interesuju i koje ga se lično tiču. Nije opterećen mogućim upoređivanjima sa prethodnim inscenacijama.
- Imam iskrenu potrebu da ispričam svoje viđenje ove priče. Neke od tema koje otvara predstava u mojoj režiji su potreba za slobodom od tradicionalnih društvenih okvira, položaj žena i muškaraca u društvu, kao i diskriminacija drugačijih. - kaže Boka. - Svaki put kada se postavlja „Koštana”, to je opomena za društvo. Kuriozitet je to da će se „Koštana” prvi put igrati na mađarskom jeziku. Zbog jezičkih - kulturoloških razlika manji značaj dobija fenomen lokaliteta, u prvi plan isplivava univerzalnost priče Borisava Stankovića.
Na pitanje koliko je u radu na predstavi obraćao pažnju na, reklo bi se, tradicionalnu netrpeljivost Roma i Mađara, reditelj Boka odgovara da trenutno na probama, zajedno sa glumcima, gledaju različite dokumentarce koji se tiču tema koje obrađuju u predstavi:
- Jedan dan je bio posvećen televizijskom prilogu iz 1972. godine o predrasudama, tačnije o predrasudama Mađara prema Romima i obrnuto. Najupečatljiviji je komentar jedne od učesnice debate koja kaže da će se ovo pitanje obostrane netrpeljivosti izraženih predrasuda sigurno rešiti u narednih pedeset godina. Prošlo je pedeset godina od tada, a i dalje se ništa nije promenilo.
I. Burić