IZ ARHIVA GRADA Centar neprekidno menjao svoje lice
Nakon što je nedavno završena prva faza rekonstrukcije dela stargog gradskog jezgra, odnosno parterno uređenje Pozorišnog trga, Uspenske ulice i dela prolaza između Srpskog narodnog pozorišta i Apolo centra, u narednim fazama Grad planira da uredi i Trg slobode, te će centar Novog Sada još jednom promeniti ruho.
Trg slobode počeo je da se osniva u 18. veku kada je sam grad počeo da dobija svoje danas poznate obrise. Kako kaže direktor Istorijskog arhiva grada Petar Đurđev, trg je kroz istoriju menjao i nazive.
– Za vreme Austrougarske zvao se Trg Franje Josifa, posle Prvog svetskog rata Trg oslobođenja, a posle Drugog svetskog rata dobio je današnje ime Trg slobode – nabraja Đurđev. – Na mapi grada iz 1745. godine prvi put se jano vidi centar Novog Sada na kom su smešteni objekti carske vlasti, crkve i ucrtani putni pravci. Prvi put se javila ideja centra i raskrsnice kod Crkve Imena Marijinigo, odnosno u narodu poznate kao Katedrale. Na trgu je jedno vreme bila pijaca, koja je zatim izmeštena da bi bila osnovana centralna gradska šetačka zona.
Na mestu spomenika Svetozaru Miletiću nekada se nalazila lepo uređene zelena površina, oko koje su bili fijakeri s konjima, mogao se uhvatiti i tramvaj, a 80-ih godina prošlog veka i gradski autobus, dok se na putu, koji vodi ka Njegoševoj ulici, nalazio spomenik Svetom trojstvu. Ni potes ka Pozorišnom trgu nije sačuvao svoj stari izgled budući da su kuće srušene 70-ih godina prošlog veka.
Danas trgom dominira monumentalni spomenik Svetozaru Miletiću, delo poznatog vajara Ivana Meštrovića iz 1939. godine.
– Miletić je bio gradonačelnik, advokat i jedna od najistaknutijih ličnosti 19. veka, te je upravo zbog njegove izuzetno značajne istorijske uloge, nepodsredno pred početak Drugog svetskog rata, podignut spomenik – objašnjava Đurđev. – Glavni zagovornici da se on podigne bili su Matica srpska i Demokratska stranka, dok su mesto postavljanja izabrali Ivan Meštrović i inženjer Milutin Tatić. Za vreme okupacije, mađarske vlasti su ga ukolnmile i premestile u bivšu kasarnu Vozarskog eskadrona koja se nalazila u blizini Almaškog groblja. Spomenik je vraćen odmah po završetku rata, u jesen 1944. godine, zalaganjem Vase Stajića, ali tek pošto je bravar Ištvan Tot restaurirao oštećena stopala.
Danas je Trg slobode samo srce Novog Sada, gde se nalaze značajni objekti u Novom Sadu poput Crkve Imena Marijinog, Gradske kuće, hotela „Vojvodina“, Tanuryićeve palate, a u blizini se nalaze i druge brojne znamenitosti. Trg slobode je mnogo više od raskršća puteva, on godinama spaja ljude, jer nema ko se nije „našao s nekim” na Trgu ili „kod Miletića”.
S. Kovač