Tema "Dnevnika": Sudbina stare napuštene bolnice na Iriškom vencu

Dokumentom je obuhvaćen prostor površine 7,8 hektara, u katastarskoj opštini Irig, a budući da su objekti i zemljište u vlasništvu Pokrajine, Republike i Manastira Hopovo, realizacija plana uslovljena je rešavanjem imovinsko pravnih pitanja. 

“Cilj izrade dokumenta je uređenje i izgradnja prostora i stvaranje planskog osnova za uređenje i izgradnju kompleksa zdravstvene ustanove i pratećih sadržaja, kao i za rekonstrukciju i adaptaciju postojećih objekata, uz sprovođenje odredbi planskog dokumenta višeg reda, kroz usklađivanje sa postojećim potencijalima područja, realnim potrebama i programskim elementima, kao i zatečenim stranjem na terenu”, navode autori u tekstu plana. 

Bogata istorija bolnice na Iriškom vencu počela je 1922. godine, kada su ekipe stručnjaka iz Ministarstva narodnog zdravlja počele da obilaze Frušku goru i traže povoljno mesto za bolnicu. Uz pomoć nekoliko lekara iz Subotice i Novog Sada i na predlog profesora dr Vladimira Jakovljevića (1893 - 1960) odlučuju da prva srpska bolnica za tuberkulozu bude otvorena na Iriškom vencu.

Objekat je otvoren 1926. godine, da bi već 1930. u njoj bila izvršena prva operacija pluća u Srbiji. Ubrzo nakon otvaranja u nju sa Golnika iz Slovenije dolazi da radi najčuveniji slovenački lekar dr Tomaž Furlan, koji se nastanjuje u Novom Sadu, gde ostaje i posle rata i zahvaljujući poznanstvu sa Edvardom Kardeljom i Mošom Pijade.

Od prvog američkog kredita koji je Jugoslavija dobila u visini od 100 miliona dolara, za bolnicu na Fruškoj Gori se odvaja čak 11 miliona, i tako počinje gradnja najsavremenijeg centra u posleratnoj Jugoslaviji u sklopu kojeg se nalazi i bioskopska dvorana za pacijente i pratioce sa 160 mesta.

Nekada najmodernija bolnica za lečenje plućnih bolesti više od dvadeset godina “zvrji prazna”, a čak i Gugl potvrđuje da je Institut za tuberkulozu napušten, doduše, kako je navedeno, privremeno.

Zgrade u okviru kompleksa namenski su izgrađene za potrebe dečjeg oporavilišta, a taj prostor tridesetih godina prošlog veka prerasta u lečilište za tuberkulozu. Nakon Drugog svetskog rata zdravstvena ustanova dobija naziv Bolnica za tuberkulozu i tu funkciju je imala do ranih devedesetih godina, kada je objekte preuzela vojska, ali ih je ubrzo i napustila. 

Interesantno je to da su se, u jeku epidemije koronavirusa, kada je krenula gradnja kovid bolnice na Mišeluku, u narodu mogli čuti predlozi da bi bilo bolje da se za tu namenu preuredi zaboravljeni komleks na Iriškom vencu, izgrađen za lečenje plućnih bolesti.

Na parceli bolničkog kompleksa evidentirano je osam objekata visokogradnje, dve transformatorske stanice, kao i pristupne staze, javna rasveta i drugi sadržaji. Po podacima Republičkog geodetskog zavoda,  pomoćna zgrada površine 819 metara kvadratnih u vlasništvu je AP Vojvodine, s tim da pravo korišćenja ima Institut za onkologiju u Sremskoj Kamenici. Vlasništvo nad najvećim objektom od 1.120 kvadrata je mešovito, odnosno jedan poslovni prostor je Pokrajinski, a drugi manastirski.

U vlasništvu Pokrajine su i pomoćne zgrade površine,176 i 96 kvadrata, te zgrada od 372 kvadrata, čije je rušenje planirano, kao i još pet objekata koji više ne postoje. Pomoćna zgrada površine 373 kvadrata u svojini je Manastira Hopovo, dok je Republika vlasnik objekta od 156 kvadrata, pomoćne zgrade od 269 koja više ne postoji, ali i zemljišta površine 64.798 metara kvadratnih, oko bolničkog kompleksa. U sklopu kompleksa je i još pet katastarskih parcela na kojima se nalaze dve transformatorske stanice, te po jedan pomoćni i privremeni objekat, javni kolovoz i dva nekategorisana puta. 

Osim rekonstrukcije starih, planirana je gradnja novih zdravstvenih objekata, s tim da je maksimalna visina glavnih zgrada do četiri sprata (P 4), a dozvoljene su i podrumske i suterenske etaže. Predviđeno je da najmanje 40 odsto površine građevinske parcele planiranog kompleksa bude ozelenjeno. 

“Pri planiranju objekata voditi računa da se maksimalno ispoštuje konfiguracija terena, odnosno pad terena trebalo bi da prati kaskadna izgradnja objekata. Preporučuje se izgradnja kosih krovova, ali je dozvoljena i gradnja ravnih zelenih krovova”, navode autori plana. 

Budući da je vodovodna infrastruktura zastarela i u veoma lošem stanju, nepohodno ju je rekonstruisati i proširiti, te dotrajalu opremu .

Kada je reč o saobraćajnoj infrastrukturi postojeće trase se zadržavaju, dok će nekategorisani putevi biti prošireni za potrebe pristupa bolničkom kompleksu, s tim da će nekoliko nekategorisanih javnih puteva u svojini opštine Irig biti ukinuto. Po mišljenju urbanista zelene površine na planom obuhvaćenom području su zapuštene i nedovoljno uređene, a navedeno je da bi postojeću šumsku vegetaciju Nacionalnog parka trebalo očuvati i uklopiti u planirane sadržaje.

J. Vukašinović, N. Perković