Arhiv grada: Sante leda dokusurile Poćorekov most
Retko spominjan, i nakon više od veka verovatno i zaboravljen, Poćorekov polustalni kolski most na drvenim stubovima i gvozdenom konstrukcijom spajao je obale Dunava između Novog sada i Petrovaradina od 1915. do 1924. godine.
Prema rečima direktora Istorijskog arhiva grada Petra Đurđeva, nakon što je austrougraska vojska pretrpela prvi poraz od srpske vojske na Ceru, u avgustu 1914. godine, odmah su počele pripreme za ofanzivu. U Novi Sad je pristiglo mnogo vojnika i ratne opreme, pa postojeći železnički i pontonski most nisu mogli više za zadovolje zahteve Austrougara, te se otpočelo s izgradnjom mosta koji je planiran nekoliko godina ranije. Iako most zvanično nikada nije dobio ime, u službenoj kominikaciji vojske nosio je naziv po glavnokomandujućem generalu austrougarske vojske Oskaru Poćoreku, koji je doživeo teške poraze u ratu protiv vojske Kraljevine Srbije.
- Most je građen od decembra 1914. do marta 1915. godine, imao je šest stubova, od čega četiri rečna, od drveta, koji su na dnu Dunava bili zasuti. Na tim stubovima, jarmovima, bila je postavljena gvozdena konstrukcija sa pet lukova, odnosno otvora – kaže Đurđev. - Most se na bačkoj strani nalazio gde se danas završava Ulica Miloša Bajića, u blizini svilare. Bio je to most bez pešačkih staza, sa električnim osvetljenjem i čuvarskom posadom od sto vojnika sa oficirom na čelu. Iko je prevashodno bio namenjen za vojne potrebe i građani su ga mogli koristiti.
Konstrukcija mosta bila je duga 261 metar, širina kolovoza 6,7 metara, visina od 13 metara, dok je ukupna dužina iznosila 384 metra. Šest stubova nosača bilo je povezano hrastovim balvanima. Na pet metara ispred stubova nalazilo se pet ledoloma koje su most štitile od udara santi leda i ubrzavale tok vode.
Sprečeno miniranje
Krajem rata nemačka vojska prilikom povlačenja htela je da uništi Poćorekov i Železnički most, ali su ih Novosađani i srpska vojska u tome sprečile.
Pošto je zauzela Petrovaradinsku tvrđavu od austrijske i nemačke vojske upravo preko Poćorekovog mosta, Srpska vojska, pod komandom majora Vojislava Bugarskog, ušla je u Novi Sad 9. novembra 1918. godine.
- Most je bio pod stalnom vojnom zaštitom, a vojni inžinjeri i zanatlije su ga održavali – pojašnjava Đurđev. – Primopredaja Poćorekovog mosta između Građevinske direkcije i Prve armijske oblasti bila je početkom 1921. godine.
Zima 1924. godine bila je izuzetno jaka zbog čega se Dunav zaledio, a početkom januara rekom su počele da plove sante leda. Tahničko odeljenje Banske uptrave tražilo je od Prve armijske oblasti eksploziv kako bi miniralo sante, ali u tome nisu uspeli. Strvorili su samo otvore na kori većih santi koje su nastavile da pritiskaju stubove mosta. Poćorekov most posustao je u rano jutro 18. februara 1924. godine i oboren je stub kao i dva luka koji su na njega bili naslonjeni. Iste godine u leto most je demontiran. Saobraćaj između Petrovaradina i Novog Sada ponovo je obavljan putem skele sve dok nije završen most Kraljevića Tomislava.
S. Kovač
