Arhiv grada: Srećan 108. rođendan, „Stara damo”!

Tokom svoje duge istorije ostvarivao je sjajne rezultate, osvajao trofeje, gostovao na svim kontinentima i pobeđivao neke od najvećih klubova sveta, a izdvajaju se šampionske titule 1966. i 1989. godine, osvajanje Srednjoevropskog kupa 1977. i Kupa Srbije 2014. i 2020. godine, kao i plasman u četvrtfinale Kupa evropskih šampiona 1967. godine.

Kako kaže direktor Istorijskog arhiva grada Petar Đurđev prva kožna fudbalska lopta u Novi Sad najverovatnije je stigla iz Beča 1902. godine, a fudbal se igrao na poljanama i ledinama kojih je bilo mnogo u gradu. Ta nova igra brzo je plenila pažnju omladine, pa je već 1909. godine osnovan prvi fudbalski klub “Novosadski atletski klub” (NAK).

- U to vreme, u Novom Sadu, koji je tada pripadao Austrougarskoj monarhiji, postojao je samo mađarski fudbalski klub NAK. Odluka o osnivanju “Vojvodine” bila je želja novosadske srpske omladine da dobije svoj sportski klub - pojašnjava Đurđev. - Uzimajući u obzir zategnute političke odnose u vreme pred Prvi svetski rat austrougarske vlasti nisu blagonaklono gledale na osnivanje srpskog kluba u Novom Sadu. Mladi srednjoškolci su zbog toga morali krišom da osnuju „Vojvodinu“, praktično u ilegali.

Prema rečima Đurđeva samo na osnovu sećanja neposrednih učesnika, koja se uglavnom pomalo razlikuju, se može donekle baciti svetlo na taj deo sportske istorije Novog Sada. Međutim, jedno je sigurno, a to potvrđuju sećanja svih učesnika tih zbivanja - „Vojvodinu“, koja bi predstavljala srpsku zajednicu u Novom Sadu, osnovala je 1914. godine grupa mladih, nošena ljubavlju prema tada malo popularnoj i znanoj igri.

- Pod izgovorom da pomažu u preradi vune, učenici „Velike srpske pravoslavne gimnazije“ (danas Gimnazije „Jovan Jovanović Zmaj“), studenti i trgovački pomoćnici sakupili su se u štrikerskoj radnji Save Šijakova u Temerinskoj ulici 12 kako bi osnovali fudbalski klub - kaže Đurđev napominjući da su tog dana među osnivačima bili budući pravnici Kosta Hadži (prvi trener, tehnički direktor i predsednik FK “Vojvodina”), Radenko Rakić, Kamenko Ćirić, budući univerzitetski profesor Vladimir Milićević, budući hemičar Milenko Hinić, i budući tekstilni industrijalac Milenko Šijakov, zatim njegov brat Đorđe i otac Sava, kao i Gojko Tošić, Đorđe Živanov, Branko Gospođinački i Živojin Bajazet. - Odlučeno je da ime kluba bude “Vojvodina”, kao asocijacija na političko-teritorijalnu jedinicu Vojvodstvo Srbije u kom su Srbi, bar na papiru, dobili ravnopravnost u Habzburškoj carevini.

„Vojvodina“ je okupila mladež Podbare, Rotkvarije i Salajke. Kako klub nije imao svoj teren, fudbaleri su trenirali i igrali na poljani „Četiri krajcare“ na kraju današnje Šumadijske ulice, a treninzi su održavani i kod stare Sokolane i na ledini pored današnjeg Muzeja Vojvodine.

Prvu utakmicu u kojoj je „Vojvodina“ slavila rezultatom 5:0 odigrana je u maju 1914. godine u Kovilju i to protiv lokalnog  “Šajkaša“. Kako kaže Đurđev samo su meštani tog sela nadomak Novog Sada imali hrabrosti da pozovu neregistrovane goste iz Novog Sada.

- Ekipa je nastupila u belim šortsevima i svetlo plavim dresovima, koje je sašila majka igrača Milorada Milićeva. Pojedini fudbaleri zaigrali su u kvalitetnoj obući mađarske marke “Kertes”, dok su neki nastupili u starim i već odavno iscepanim „kopačkama“, koje su, zbog žuljeva koje su dobili, tokom utakmice skinuli i ostatak meča odigrali bosi - kaže Đurđev. – Bilo je nedaća i sa osnovnom opremom, pošto su igrači dugo imali samo jednu loptu, kupljenu od dobrovoljnih priloga. Dešavalo se da se probuši  na treningu ili na utakmici, pa su tada čekali i tražili ko će im loptu zakrpiti i ponovo naduvati.

Tokom Prvog svetskog rata klub je prestao s radom, ali već 1919. godine lopta se ponovo zakotrljala. Na vanrednoj sednici Skupštine kluba 23. jula 1922. godine, u znak zahvalnosti prema FK „Slavija“ iz Praga, odakle su stigle prve fudbalske lopte, odlučeno je da crveno-beli dresovi budu prihvaćeni kao zvanični dresovi FK “Vojvodina”.

- Istog dana, klub je dobio i grb, nešto izmenjen u odnosu na grb “Slavije”, pa je jedina razlika bila što zvezda na grbu nije bila crvena, kao na “Slavijinom”, već plava, kako bi se na njoj našle sve boje srpske zastave - objašnjava Đurđev. - Već u sezoni 1925/26, crveno-beli su osvojili prvi trofej. Tokom tridesetih godina prošlog veka, “Vojvodina” je polako, ali strpljivo prelazila svoj put od malog lokalnog kluba do tima koji postaje sve ravnopravniji sa najboljim ekipama u zemlji. Četrdesete godine 20. veka donele su Drugi svetski rat, pa sve do pred kraj 1944. godine, klubu je bio zabranjen rad.

Iako se u međuratnom periodu povremeno takmičila u prvoj ligi, značajnije rezultate “Vojvodina” je  postizala tek pedesetih godina 20. veka (1952/53. godine zauzela je četvrto mesto). Narednih godina, “Vojvodina” je redovno pobeđivala favorite, ali nije uspela da osvoji titulu.

Stadion „Karađorđe”

Nakon Prvog svetskog rata, pa sve do 1924. godine „Vojvodina“ je svoje utakmice kao domaćin igrala na igralištu gradskog rivala UTK kod Jodne banje. Međutim, tačno deceniju nakon svog osnivanja, klub je od gradskih vlasti uspeo da izdejstvuje dozvolu da, zajedno sa FK „Juda Makabi“, izgradi svoj stadion, odnosno preuredi stari biciklistički velodrom, koji je postojao još od 1888. godine.

- Stadion je svečano otvoren na Vidovdan, 28. juna 1924. godine, a s obzirom na to da se te godine obeležavalo tačno 120 godina od Prvog srpskog ustanka, događaja koji se smatra početkom borbe za stvaranje moderne srpske države, odlučeno je da stadion dobije ime po vođi ustanka Karađorđu Petroviću, te je stadion zvanično dobio ime “Karađorđe” – pojašnjava Petar Đurđev.

- „Vojvodina“ je 1957. godine postala finalista Srednjoevropskog kupa, čime je posala prvi klub iz Jugoslavije koji je igrao neko evropsko klupsko finale Tadašnja zlatna generacija je stekla velike simpatije svojom lepršavom igrom, a najpoznatiji igrači su bili Vujadin Boškov i Todor Veselinović. – ističe Đurđev. - Već 1962. godine, “Vojvodina” je postala vicešampion, a 1965/66. godine stigla je do prve titule. Najpoznatiji igrači tog tima su bili Ilija Pantelić, Silvester Takač, Ivica Brzić, Stevan Sekereš, Dobrivoje Trivić, Vasa Pušibrk ... U Kupu šampiona 1967. godine stigla je do četvrtfinala, gde je poklekla u duelu sa“ Seltikom“ iz Glazgova (1:0, 0:2), koji je te godine i osvojio titulu najbolje ekipe u Evropi.

Tokom 70-ih godina prošlog veka “Vojvodina” je često bila u samom vrhu tabele, a 1977. godine osvojila je svoj prvi evropski trofej - Srednjoevropski kup. Osamdesete su bile krizne, kul­minirajući ispadanjem u drugu ligu 1985/86. godine, nakon čega je usledila je rekonstrukcija tima, koji se ubrzo vratio u prvu ligu, a za dve sezone, 1988/89. godine, osvojio je drugu titulu. Tada vodeći igrači su bili: Miloš Šestić, Siniša Mihajlović, Budimir Vujačić. Od većih uspeha 90 - ih godina 20. veka bila je titula jesenjeg šampiona 1994. godine i plasman u finale Kupa 1997. godine, kao i finale Intertoto kupa 1998. godine, da bi posle raznih kriza, štrajkova igrača i smena rukovodstava, određena stabilizacija usledila je tek 2006. godine.

Poslednjih desetak godina Vojvodina je dva puta osvojila Kup Srbije, prvi put 2014. kada su „ crveno – beli“ pobedili Jagodinu i 2020. godine, kada su posle izvođenja penala slavili u susretu sa Partizanom.  

S. Kovač