Objavljen prvi tom „Leksikona pisaca srpske književnosti ”

Pre više od šest decenija, 1960, pod okriljem našeg najstarijeg književnog, naučnog i kulturnog društva pokrenut je „Leksikon pisaca Jugoslavije”, između 1972. i 1997. objavljene su četiri sveske, ali se projekat praktično ugasio s prvim godinama novog milenijuma, sa nestankom državnog i kulturnog koncepta na kojem se temeljio.

Međutim, svesni činjenice da je leksikon pisaca neophodna publikacija, u Matici srpskoj nisu odustali od generalne ideje u čijim je temeljima izuzetno važno knjižnjevnoistorijsko mapiranje kulture regiona, koje ne mogu zameniti ni biografski rečnik ni enciklopedija. Tako je oblikovan koncept Leksikona pisaca srpske književnosti, u koji bi ušli ne samo Srbi nego i pripadnici drugih nacija koji u celini ili delom pripadaju tradicijskom nizu srpske književnosti od njenih početaka do prvih godina 21. veka.

„Posebna pažnja posvećena je tome da se korpus srpske književnosti sagleda što celovitije, da obuhvati i pisce iz dijaspore, kao i srpske pisce koji stvaraju u celom regionu, ali i one pisce koji predstavljaju zajedničku baštinu i zauzimaju značajno mesto u više nacionalnih tradicijskih tokova”, pojasnila je glavna urednica Leksikona prof. dr Ljiljana Pešikan Ljuštaović, uz napomenu da to pitanje „razgraničavanja” bliskih i često suštinski prepletenih korpusa nacionalnih književnosti na prostoru bivše Jugoslavije i dalje ostaje veoma osetljivo i praktično se mora rešavati od slučaja do slučaja.

Jedan od važnih elemenata Leksikona je i opredeljenje da se ne inistira na celovitim bibliografijama predstavljenih pisaca, budući da se kod pojedinih autora, poput Ive Andrića, radi o desetinama tabaka, a i inače se već objavljuju u okviru drugih Matičinih publikacija. S druge je strane, međutim, definisan stav da se vodi računa o strogom normiranju obima pojedinih odrednica i selekciji kako bibliografskih, tako i biografskih podataka. Pri tome se ostalo pri stavu da valja očuvati obuhvatnost i kulturnu reprezentativnost, pa u tom smislu selektivnost nije značilo svođenje leksikografskih odrednica na strogi akademski kanon, već pre svega insistiranje na njihovoj funkcionalnosti.

Kada je u pitanju zastupljenost savremenih autora, to je jedan od problema s kojima se Leksikon pisaca srpske književnosti suočio, budući da je iz godine u godinu sve veći broj publikovanih knjiga iz oblasti beletristike, pa i poezije, veoma neujednačenog kvaliteta i često minornog uticaja. U tom bi smislu potpuno nekritički pristup doveo do teško savladivog proširenja azbučnika, nažalost bez bitnog priraštaja kvaliteta. To, naravno, nije značilo a priori izbacivanje manje poznatih i priznatih autora, već samo strožiju reviziju azbučnika.

Leksikon pisaca srpske književnosti trebalo bi da popuni veliku prazninu u srpskoj leksikografiji i dodatno zaokruži dragocenu leksikografsku delatnost Matice srpske. Svesni smo toga da će ova prva sveska pokazati i eventualne nedostatke i mane primenjene koncepcije. Ali i to može biti dragocen doprinos i impuls za nastavak rada na Leksikonu pisaca srpske književnosti, koji ovom prvom sveskom konačno stupa u krug leksikografskih publikacija Matice srpske, poruka je prof. dr Ljiljane Pešikan Ljuštanović.

M. Stajić