Uskoro obnova zgrada u centru, Almaškom kraju i Petrovaradinu
Programom sprovođenja mera tehničke zaštite na kulturnim i dobrima u Novom Sadu, uključujući i ona koja imaju status prethodne zaštite, predviđena je obnova većeg broja starih građevina.
Reč je o konzervatorsko-restauratorskim i građevinsko-zanatskim radovima na objektima u prostorno kulturno-istorijskim celinama Staro jezgro Novog Sada, Almaški kraj, kao i Gornja i Donja tvrđava sa podgrađem u Petrovaradinu. Osim toga, obuhvaćeni su i spomenici kulture Uspenska crkva i Srpska pravoslavna crkva svetog apostola Tome u Kovilju (Laze Kostića 16), ali i Špilerova kuća u Petrovaradinu (Vladimira Gortana 8), kuća u kojoj je živela Milunka Savić u Stepanovićevu (Milunke Savić 4), kao i zgrade u celini bloka Mihajla Pupina i Ilije Ognjanovića, te u Ulici Jovana Đorđevića i Vladike Platona. Novac za obnovu obezbeđen je iz buyeta Grada Novog Sada, Autonomne pokrajine Vojvodine i Republike Srbije.
U granicama kulturno-istorijske celine starog jezgra Novog Sada radovi su planirani na više objekata koji do sad nisu bili obuhvaćeni programima obnove fasada. Pošto su te zgrade od posebne vrednosti, njihovim uređenjem će se očuvati identitet graditeljskog nasleđa centra grada.
Kada je reč o Almaškom kraju, tu je planirana obnova nekadašnje Kožare (Đorđa Rajkovića 5), koja pripada industrijskom nasleđu i ima spomeničku vrednost. Takođe, biće obnovljena fasada objekta na Trgu Marije Trandafil 12, jedinstvene spoljašnjosti, izgrađena u stilu secesije, a koja je izuzetno ugrožena, što je posebno vidljivo na jedinstvenoj malterskoj dekoraciji koja je gotovo neprepoznatljiva. Zgrade na Bulevaru Mihajla Pupina i Malom Limanu, te u Ulici Jovana Đorđevića i Vladike Platona, predstavljaju najvrednije nasleđe međuratne arhitekture na našem prostoru, ali su usled dugogodišnjeg neodržavanja u oronulom stanju i ugrožavaju bezbednost prolaznika.
Srpska pravoslavna crkva Svetog apostola Tome u Kovilju jedinstven je primer sakralne arhitekture na teritoriji Grada, ali je usled dugogodišnjeg neodržavanja u izuzetno lošem stanju, pa je planirana njena obnova. Izgradnja ograde porte Uspenske crkve već je uveliko u toku u okviru uređenja dela starog jezgra. Najstarija kuća na teritoriji grada - Špilerova kuća u Starom majuru u Petrovaradinu utvrđena je za spomenik kulture kao jedinstveno delo barokne arhitekture, a usled višedecenijskog neodržavanja u izuzetno je lošem stanju. Kuća u kojoj je živela Milunka Savić u Stepanovićevu takođe je neodržavana i u izuzetno lošem stanju, što ugrožava sve elemente objekta, a posebno fasade i krova.
Na prostoru kulturno-istorijske celine Gornja i Donja tvrđava s podgrađem u Petrovaradinu predviđeni su brojni radovi. Pošto je planirano da u okviru programa Evropske prestonice kulture centralna zgrada Muzeja Grada Novog Sada ugosti jednu od najznačajnijih manifestacija - izložbu o Milevi Marić Ajnštajn, na Gornjoj tvrđavi će biti obnovljena unutrašnjost i spoljašnjost zgrade Arsenala i Jednostavna kasarna koje koristi Muzej. Kao nastavak radova obnove podgrađa Petrovaradinske tvrđave, programom su sad obuhvaćeni objekti u delu koje koristi Vojska Srbije.
Za ovu godinu predviđena je rekonstrukcija najznačajnijih i najvećih građevina posebne namene u Beogradskoj ulici, Ulici prote Mihalyića, na Trgu vladike Nikolaja i Kameničkom putu. Na Gornjoj tvrđavi i Hornverku biće rekonstruisane Leopoldova i kapija Velikog šanca, obe u izuzetno lošem stanju, a uočeno je i propadanje graditeljskih sklopova i materijala, te kamena, opeke i maltera od koje su građene. Predviđen je i početak obnove najznačajnije barokne sakralne građevine na našem prostoru - Crkve Svetog Jurja, koja bi trebalo da bude realizovana do 2023. godine. Osim toga, u dvorištu zgrade u Beogradskoj 3 je planirana sanacija delimično urušenog zabatnog zida, koji neposredno ugrožava prolaznike u Ulici prote Mihalyića.
S. Kovač
Foto: V. Fifa