U Institutu za plućne bolesti Vojvodine: Minimalno invazivne operacije i tokom korone

Rade se i minimalno invazivne procedure, koje omogućavaju brži oporavak pacijenata i vraćanje redovnom životu, u odnosu na operacije koje se rade sa velikim rezom. Upravnik Klinike za grudnu hirurgiju docent dr Ivan Kuhajda kaže kako je minimalno invazivna hirurgija donela veliki pomak u operativnom i postoperativnom oporavku pacijenata, omogućava kraće zadržavanje u bolnici, potrebno je manje lekova i to anitibiotika i analgetika, te je to bolje i za bolnicu i za pacijente.

- U grudnoj hirurgiji minimalno invazivne intervencije su video torakoskopija (VATS) gde se uz pomoć video stuba, specijalne kamere i specijalno dizajniranih hirurških instrumenata, operacija radi kroz rez od tri cm, u odnosu na toraktomiju, odnosno otvoreni grudno-hirurški pristup, gde se pravi rez od 15 do 30 cm – rekao je dr Kuhajda i napomenuo kako se u Institutu ove intervencije rade od 1996. godine, ali za dijagnostiku i manje hirurške procedure.

Prema njegovim rečima, u svetu su u poslednjih deset godina popularne i video torakoskopske resekcije pluća zbog tumora, odnosno takozvane anatomske resekcije – lobektomije i segmentektomije.

- Kod nas na Klinici prva anatomska VATS lobektomija urađena je pre više od deset godina, ali su one počele redovno da se rade tek od 2018. kada nam je Pokrajinski sekretarijat nabavio opremu. Prepoznali su potrebu za svakodnevnom upotrebom videotorakoskopskih resekcija, odnosno potrebu za osavremenjivanjem hirurških procedura. Tako da smo zahvaljujući Pokrajinskom sekretarijatu za zdravstvo opremu nabavili 2018. godine, a od 2019. radimo ove intervencije. Tokom 2019. većina hirurga je bila na kursevima za obuku izvođenja ovih operacija, tako da od početka 2020. godine gotovo svi grudni hirurzi i specijalizanti su počeli rutinski da izvode ove procedure – objašnjava docent Kuhajda.

- VATS procedure se koriste od 1996. godine za dijagnostiku pleuralnih izliva, metastaza po plućnoj maramici, kod pucanja plućne maramice (pneumotoraks), odstranjenje timusa, cista i tumora sredogruđa. Od 2008. godine koristi se i za operacije koje trajno rešavaju problem prekomernog znojenja (hiperhidroze), što se radi kao jednodnevna hirurška procedura i pacijenti istog dana idu kući. Do danas je urađeno oko 2.000 tih operacija i to je jedna od najvećih serija u Jugoistočnoj Evropi, po čemu je Institut za plućne bolesti prepoznatljiv – istakao je dr Kuhajda.

Kako navodi, u 2019. u Institutu su uradili 1.648 operacija u opštoj anesteziji, a u 2020. godini, uprkos koroni operisano je 1.189 pacijenata. Urađene su ukupno 132 videotorakoskopske resekcije pluća i to 99 VATS lobektomija i 24 VATS segmentektomije zbog tumora pluća.

- Postoperativni oporavak kod najvećeg broja pacijenata VATS procedurom je značajno kraći i nakon tri, četiri dana idu kući, dok oni kojima se operacija radi otvorenim pristupom, nekoliko dana kasnije. VATS lobektomije i segmentektomije su hirurški zahtevne, ali je benefit po pacijente očigledan – napomenuo je dr Kuhajda i dodao kako su tokom prošle godine uradili skoro 100 VATS lobektomija, a više od 50 odsto su hirurške resekcije pluća zbog tumora, čime se svrstavaju u red najboljih bolnica u svetu koji ove operacije rade rutinski.

Tokom 2020. godine započeo je i Pokrajinski projekat, skrining program ranog otkrivanja tumora pluća, gde se snimanja rade niskodoznim skenerom, kod osoba koje su u rizičnim grupama, kao što su pušači i ljudi sa hroničnim plućnim bolestima, kako bi se tumor pluća otkrio pre nego što se pojave tegobe. Dr Kuhajda naglašava kako se na ovaj način tumori otkrivaju u prvom stadijumu, kada su mali i kada je najveća šansa za izlečenje. I taj skrining je rađen, sa prekidima, tokom prošle godine, te su i ovih desetak pacijenata operisali VATS metodom.

Dr Kuhajda kaže i kako je osim kraćeg boravka u bolnici i bržeg povratka svakodnevnim aktivnostima, kod minimalno invazivnih procedura važan i estetski momenat, jer ljudi imaju mali ožiljak. Veliki rezovi bole i po godinu dana, a moguće su i gnojne infekcije.

- Najveći tumor koji smo na ovaj način izvadili bio je veliki šest cm. Postoje specijalne kese, koje se stave u ranu i koje zaštite ranu, a u njih se izvuče deo pluća u kojem je tumor. Pri tome, kesa omogućava da se tumorske ćelije ne šire na pleuralni prostor – objašnjava dr Kuhajda i dodaje kako levo plućno krilo ima dva, a desno tri režnja, te da se prilikom anatomskih resekcija vadi ceo režanj u kome se nalazi tumor i sve to je izvodljivo kroz taj mali rez.

Ukoliko se operacija radi otvorenom procedurom, potrebno je vreme i za pravljenje reza, kao i za njegovo zatvaranje, a što se više i češće izvodi VATS procedura, operacija traje kraće i može da se završi za jedan sat. To znači i da je pacijent kraće u anesteziji, ali i da više pacijenata mogu da operišu.

- Što se više radi, tim je uhodaniji i svake nedelje radimo po nekoliko procedura. Nekada se dešava da tokom operacije moramo da pređemo na otvorenu proceduru, jer je nemoguće da se operacija završi kroz mali rez, a i ne mogu sve operacije da se urade ovom tehnikom. VATS omogućava i manji gubitak krvi i vazduha preko drena, što je bitno, jer se koriste specijalni instrumenti koji prave mehanički šav (stepleri) – istakao je dr Kuhajda i podsetio da je u martu 2019. godine na Institutu gostovao čuveni svetski hirurg Dijego Gonzales Rivas, koji je jedan od rodonačelnika ove minimalno invazivne procedure, te je tom prilikom i operisao dvoje pacijenata.

Kod nekih pacijenata koji su imali kovid-19, snimci skenera (CT) otkriju da imaju i tumor pluća. Tada se nakon izlečenja od korone, oni leče od tumora pluća.

LJ. Petrović