Sr. Karlovci: "Četiri lava" ponovo čekaju majstore
Ubrzo pošto je posle zimske pauze, koja je ovog puta bila nešto duža zbog pandemije koronavirusa, u maju puštena voda na najpoznatijoj česmi u Sremskim Karlovcima, “Četiri lava”, dotok vode je ponovo prekinut jer je očito zbog nekog kvara
Voda je počela da izlazi iz kamena, a ne samo iz za to predviđenih lula. Kako kažu nadležni u karlovačkoj opštini, majstori su na vreme pozvani, ali se njihov dolazak još uvek očekuje.
Iako je 2007. godine česma zahvaljujući novcu nekadašnjeg đaka Karlovačke gimnazije prof. dr Miodraga Radulovačkog kompletno restaurirana i konzervirana, prema projektu i pod nadzorom Pokrajinskog zavoda za zaštitu spomenika kulture, poslednjih godina svako malo dolazi do nekih problema. Pre dve godine je intervenisano na vodovodnim instalacijama. Tada je, sva je prilika, došlo i do oštećenja jedne kamene ploče, i cela česma je, s izuzetkom kamenog cveta na vrhu premazana, pretpostavlja se, nekom zaštitnom supstancom, što stručnjaci za kamen i preporučuju, pošto je sagrađena od crvenog mermera koji bledi izložen atmosferskim uticajima.
Pred puštanje vode krajem maja, saniran je bazen, jer je prethodne sezone, i on, kako su nadležni tom prilikom rekli, propuštao vodu. Kako stvari stoje, česmi staroj 221 godinu, opet treba generalna opravka.
„Četiri lava” podignuta su 1799. godine pod patronatom mitropolita Stefana Stratimirovića koji je zahvaljujući izuzetnom obrazovanju i istančanom ukusu, doveo italijanske umetnike-majstore za obradu mermera. U vreme izgradnje, česma se nalazila bliže zgradi sa brojem 3. Premeštena je 1903. godine na današnju poziciju, posle izgradnje gimnazije. Renovirana je 1858. i 1925. o čemu svedoče zapisi na kamenim pločama iznad bazena.
Priključena je na gradsku vodovodnu mrežu 2000. godine.
Mermer od kojeg je izgrađena poznat je pod imenom „vörös marvany” (crveni mermer) izvađen je iz kamenoloma u blizini Pečuja u Mađarskoj. S obzirom na to da taj mermer nije pogodan za izradu elemenata izloženih spoljašnjim uticajim, ali i zbog njene starosti, dolazi do njene degradacije. Premeštanje sa prvobitne lokacije, dugotrajni horizontalni potisak vode na zidove bazena i atmosferski uticaji uzrokovali su pojavu pukotina i mnogobrojnih oštećenja.
Proglašena je kulturnim dobrom od izuzetnog značaja za Srbiju. Ona je je jedan od malog broja autentičnih artefakata iz 18. veka, sačuvanih u našim gradovima, za razliku od evropskih koje odlikuje bogatstvo u graditljskom nasleđu.
Z. Milosavljević
