Dnevna dremka smanjuje rizik od infarkta

Naime, hronični nedostatak sna može da poveća rizik od dobijanja ateroskleroze ili nakupljanja holesterolskih plakova u arterijama tela. Inače, ateroskleroza je poznati faktor rizika za srčani udar, koji dovodi do suženja i stvrdnjavanja arterija, a kada se to dogodi u koronarnim arterijama, rizik od srčanog udara značajno se povećava.

Srčani udar (infarkt miokarda) je oštećenje ili odumiranje jednog dela srčanog mišića do kojeg dolazi zbog smanjenja ili potpunog izostanka snabdevanja krvlju i kiseonikom. Srčaom mišiću treba velika količina energije i kiseonika kako bi ispravno funkcionisao. Energija i kiseonik dopremaju se u mišić sistemom krvnih sudova koje se zovu koronarne arterije. One se odvajaju iz glavne žile, aorte, neposredno iznad aortnog zaliska, odmah po izlasku iz srca, i potom se u svom toku granaju po površini srca.

Ateroskleroza je dugotrajna, hronična bolest svih krvnih sudova (arterija) u organizmu, kod koje usled nakupljanja masnoća, vezivnog tkiva i kalcijuma dolazi do nastanka promene na unutarnjem zidu krvnog suda, koju nazivamo aterosklerotski plak. Takav plak može sam po sebi da dovede do suženja prečnika krvnog suda, što za posledicu ima smanjeni dotok krvi, a time i energije i kiseonika u područje iza plaka.

Iznenadni i često potpuni prekid protoka kroz koronarne arterije dovodi do srčanog udara (infarkta miokarda). Tom se prilikom već postojeći aterosklerotski plak "destabilizuje", odnosno njegov pokrov, kapa plaka, puca i na tom se mestu vrlo brzo stvara ugrušak, tromb, koji na taj način žilu, koja je prethodno bila u manjoj ili većoj meri sužena, u celosti blokira, odnosno začepi.

Zanimljivo je da se vrlo velik postotak srčanih udara događa na plakovima koji do tada nisu značajno suzili prečnik krvnog suda, pa u skladu sa tim osoba nema smetnji, nego je prvi događaj koju upućuje na postojanje ozbiljne srčane bolesti upravo srčani udar.

Veličina, a time i ozbiljnost srčanog udara, zavise od veličine arterije koja se zatvorila, odnosno koliko je veliko područje srčanog mišića koje ta arterija hrani, kao i od prisutnosti eventualne tzv. kolateralne cirkulacije.

Naime, kod jednog dela ljudi, dugotrajna prisutnost aterosklerotskog plaka koji na jednom mestu značajno sužava krvni sud, dolazi do razvoja "prirodnih premosnica, bajpasa", koje nazivamo kolateralama, a koje s druge strane preuzimaju jedan deo snabdevanja mišića krvlju u pogođenom području. Ponekad ove kolaterale mogu da spasu značajan dio srčanog mišića od srčanog udara, čak do te mere da osoba preživi zatvaranje jedne velike koronarne arterije bez tegoba ili "prehoda" srčani udar.

Osobe koje su malo dremale tokom popodneva imale su pedeset odsto manji rizik od srčanog udara u poređenju sa osobama koje nisu dovoljno spavale.

Insomnija ili nesanica je poteškoća uspavljivanja, održavanja spavanja, doživljaj lošeg kvaliteta spavanja ili nedovoljnog spavanja, uprkos dobrim uslovima za spavanje. Insomnija može da bude primarna (psihofiziološka, idiopatska, familijarna) tj. dugotrajna, uz manju ili nikakvu povezanost sa organskim ili psihičkim promenama, sekundarna zbog psihijatrijskih poremećaja, telesnih/neuroloških bolesti, lečenja ili zavisnosti. Insomnija je čest simptom i u sklopu drugih poremećaja spavanja - slip apneje, sindroma nemirnih nogu i poremećaja cirkadijarnog ritma. Od nesanice češće pate žene i starije osobe, a procenjuje se da oko 50 odsto ljudi tokom života ima insomniju koja se ne javlja svakodnevno, dok 10 odsto populacije ima težu hroničnu insomniju.

Stručnjaci preporučuju osam sati sna svake večeri. Kad to nije moguće, nedostatak sna bi mogao da bude nadoknađen popodnevnim spavanjem.

U istraživanju su učestvovale 3.462 osobe u dobu između 35 i 75 godina, koje su praćene 5,3 godina.

Smatra se da povremeno popodnevno spavanje može da bude rezultat fiziološke nadoknade koja omogućuje smanjenje stresa zbog nedovoljnog noćnog sna i tako može da ima blagotvorno dejstvo na kardiovaskularne događaje.

Primpremila: LJ. Petrović