Tema „Dnevnika”, Prijateljstva gradova ne mere se udaljenošću: Novi Sad i njegovih 11 pobratima
Kada je 7. aprila 1964. godine potpisivao Povelju o bratimljenju dvaju gradova, predsednik Skupštine sreza Novi Sad Mladen Čomić verovatno nije pretpostavljao da će ih 55 godina nakon Modene, Novi Sad na spisak gradova-pobratima dodati još deset s tri kontinenta.
Na bronzanoj tabli Gradske kuće tako su sada imena i kineskog Čangčuna, nemačkog Dortmunda, engleskog Noriča, atinske opštine Ilijupoli, crnogorske Budve, rumunskog Temišvara, ruskog Nižnjeg Novgoroda, mađarskog Pečuja, beloruskog Gomelja i meksičke Toluke.
Modena, grad i provincija, ipak zauzimaju počasno mesto, ne samo po prvenstvu već i po tome što jedna od najpoznatijih ulica u Novom Sadu nosi ime svog italijanskog pobratima, a u Modeni se jedan park zove „Novi Sad“. I dok je prvu povelju s italijanske strane potpisao predsednik Administrativne uprave Provincije Modena, 20 godina kasnije to prijateljstvo je učvršćeno i produbljeno Sporazumom o daljoj saradnji provincije i grada Modene i Novog Sada. Tom prilikom, 17. marta 1984. godine, sporazum su parafirali gradonačelnik Modene Mario del Monte i predsednik novosadske Skupštine Zdravko Mutin. Trenutno, dva grada sarađuju u ekonomskoj razmeni i projektima, turizmu, na komunalnoj infrastrukturi, podizanju kapaciteta opštinske organizacije i uprave, oko kulturnih programa i manifestacija, u sportu i humanitarnoj pomoći.
Trebalo je da prođe 17 godina da bi 10. novembra 1981. godine tadašnji predsednik Skupštine Novog Sada Jovan Dejanović na listu gradova-pobratima svojim potpisom dodao i kineski grad Čangčun. U godinama kad je grad dobio Spens, Most Slobode, novu zgradu Srpskog narodnog pozorišta, ni prijateljstvo s gotovo 7.700 kilometara udaljenim gradom u najmnogoljudnijoj zemlji sveta nije delovalo nezamislivo. S Kinezima je Novi Sad tada uspostavio saradnju u ekomonskoj razmeni i projektima, obrazovnim programima, zdravstvu i kulturnim programima i manifestacijama.
Bogatstvo različitosti
Kao tradicionalno otvoren grad, čiji su stanovnici pripadnici 26 različitih nacionalnih zajednica, Novi Sad svoj identitet zasniva na bogatstvu različitosti, koje je kamen temeljac njegove istorijske i kulturne baštine. Negujući odnose saradnje ne samo s gradovima u najbližem okruženju, Novi Sad je tokom decenija uspostavio i negovao prijateljske odnose s brojnim gradovima u inostranstvu.
Samo godinu kasnije, prvi čovek gradske skupštine Branislav Mindić potpisao je sporazum o bratimljenju s gradonačelnikom Dortmunda Ginterom Zamtlebeom. S Dortmundom, koji je s 1.145 kilometara vazdušne linije od Novog Sada, mnogo bliži od Čangčuna, ali i oko 450 kilometara dalji od Modene, takođe je uspostavljena saradnja u ekonomiji, zdravstvu, obrazovanju, sportu, turizmu, kulturi, ali i razvoju lokalne samouprave. Pre dve godine, na 35. godišnjicu bratimljenja, Novi Sad je u Dortmundu dobio svoj „plac“, odnosno trg.
Gradonačelnik Noriča David Fulman i njegov novosadski kolega Vlada Popović stavili su svoje potpise na pobratimstvo dvaju gradova 1989. godine. Prijateljstvo gradova udaljenih 1.500 kilometara, nedugo potom stavljeno je na najteži test – ratova u bivšoj Jugoslaviji, sankcija i izolacije – a iz toga se razvila bogata saradnja na svim poljima, pogotovo humanitarnom. Tako su bračni par Bekli, Dajana i Piter, na osnovu neprekidnog humanitarnog rada u korist najugroženijih Novosađana, postali počasni građani Novog Sada. To priznanje ponela je i humanitarka iz Dortmunda Hanelore Lamhe. Norič je prijateljstvo s Novim Sadom ovekovečio u umanjenoj verziji Mosta slobode, koji nosi ime Prijateljstva Novog Sada i premošćava reku Jer.
Nakon četiri grada-pobratima koje je Novi Sad stekao za vreme bivše SFRJ, prvi sledeći, nakon uvođenja višestranačja, bila je atinska opština Ilijupoli. Povelju o bratimljenju 28. maja 1994. godine potpisali su njen gradonačelnik Teodors Georgakis i predsednik novosadskog parlamenta Milorad Mirčić.
Dve godine kasnije, predsednici skupština Budve i Novog Sada, Žarko Miković i Đuro Bajić, uspostavili su pobratimski odnos između dva grada.
Posle devet godina, odnosno 3. avgusta 2005, i Temišvar je postao bratski grad, najbliži Novom Sadu, sa svega 120 kilometara vazdušne linije, što su ozvaničili gradonačelnici mr George Ćuhandu i Maja Gojković.
Osam meseci kasnije Maja Gojković potpisala je i bratimljenje s Njižnjim Novgorodom, dok je supotpisnik bio njegov gradonačelnik Vadim Jevgenijevič Bulavinov.
Nešto više od godinu od tog događaja, tadašnji gradonačelnik Igor Pavličić i njegov mađarski kolega dr Pava Žolt zbratimili su Novi Sad i Pečuj. Prethodno je 2002. godine potpisan sporazum o saradnji ta dva grada, koje deli oko 150 kilometara.
Na novog pobratima Novi Sad je čekao do 2013. godine, kada su predsednik Gradskog izvršnog komiteta Gomelja Petr Aleksejevič Kiričenko i gradonačelnik Novog Sada Miloš Vučević potvrdili najbliskije odnose dvaju gradova.
Dve godine kasnije, i 10.600 kilometara udaljena meksička Toluka pridružila se pobratimima Novog Sada. Na taj dokument potpise su stavili ponovo Miloš Vučević i gradonačelnik Toluke Braulio A. Alvarez Haso.
Svetozar Krstić
