Nastavak restitucije: Lelbahovi dobili nazad 550 hektara, a Vojnići 530

Najmanji rezultati u vraćanju imovine oduzete posle Drugog svetskog rata beleže se kod vraćanja poljoprivrednog zemljišta, što koči proces komasacije u mnogim opštinama.

Međutim, naslednicima nekadašnjih gospodara vojvođanske ravnice i najbogatijim pojedincima u Vojvodini već su vraćene, ili su trenutno u postupku vraćanja, poveće površine poljoprivrednog zemljišta. Naime, Agencija za restituciju vraća nekretine nekadašnjim porodicama „plave krvi” Vojnić, Lelbah i Fernbah, koji su imovinu imali na severu Bačke. Direktorka područne jedinice Agencije za restituciju u Novom Sadu Jasna Selaković objašnjava za „Dnevnik” da je plemićkoj porodici Lelbah već vraćeno 550 hektara poljoprivrednog zemljišta na teritoriji opštine Bačka Topola.

Osim toga, iza bivše vlasnice Magdolne Lelbah, rođene Vojnić-Bajšai, koja je bila supruga Đule Lelbaha, podnosioci potražuju i Vojnić palatu u Subotici, kaže Jasna Selaković.

Kako dodaje, nakon obavljenog uviđaja na licu mesta, utvrđeno je da nije bilo promena gabarita objekta, čeka se dodatna dokumentacija radi nespornog utvrđivanja činjeničnog stanja, ali za sad bi jedan poslovni prostor mogao biti vraćen u naturalnom obliku.

Inače, Vojnić palata se nalazi u centru Subotice i proglašena je za nepokretno kulturno dobro i spomenik kulture. Izgrađena je 1893. godine u stilu francuske renesanse s elementima cvetne gotike za Matu Bajšai-Vojnića, po projektu Janoša Jadličke iz Budimpešte. Njeno vraćanje u naturalnom obliku traže potomci plemićke porodice Lelbah, budući da je ona nekada pripadala Magdolni Vojnić-Bajšai.

Porodica Lelbah je Agenciji za restituciju podnela zahtev za vrećanje oko 900 jutara poljoprivrednog zemljišta, što joj je vraćeno kroz četiri rešenja na teritoriji opštine Bačka Topola.

Naša sagovornica ističe da su podnosioci zahteva za imovinu porodice Vojnić, čiji je rodonačelnik loze Ištvan Vojnić bio glavni tužilac u Subotici i ujedno najbogatiji i najugledniji čovek u kraju pre nekoliko vekova, potraživali oko 1.500 jutara poljoprivrednog zemljišta u katastarskim opštinama Mali Beograd i Gornja Rogatica.

Njima je do sada vraćeno oko 530 hektara u katastarskim opštinama Mali Beograd i Bajša, na teritoriji opštine Bačka Topola, kaže Jasna Selaković.

S obzirom na to da je neko vreme, pre Drugog svetskog rata, plemićka porodica Vojnić bila najbogatija na severu Bačke, njeni naslednici su kupili i polovinu Bajše i trećinu Rogatice.

U mnogim zapisima o vojvođanskim plemićkim porodica pre Drugog svetskog rata zabeleženo je da su Lelbahovi, zajedno s Vojnićima, bili vlasnici čuvene ergele „Zobnatica”.

Zapisano je i da je Julije Lelbah bio priznat uzgajivač trkačkih grla, da je imao oko 300 ždrebaca. Od njega je za potrebe agrarne reforme oduzeto više od 760 katastarskih jutara njiva.

Nemačka porodica Fernbah iz Apatina, poreklom iz Baden-Virtemberga, krajem 19. veka i početkom 20. imala je velike industrijske objekte i ogromne komplekse njiva u Bačkoj, Banatu i okolini Segedina. Braća Jožef, Janoš, Balint, Antal i Karolj imali su i nekoliko dvoraca. Ostalo je zabeleženo da je Balint Fernbah pored svog letnjikovca u Sonti izgradio prvi zoološki vrt u ovom delu Evrope.

U dva predmeta u kojima je podnosilac zahteva zakonski naslednik porodice Fernbah, u Agenciju za restituciju stigli su nalazi veštaka, zakazane su usmere rasprave i treba da se vrati oko 370 hektara poljoprivrednog zemljišta u katastarskoj opštini Gornja Rogatica, zaključuje Jasna Selaković.

LJ. Malešević