Promocija izdanja Centra za vizantijsko-slovenske studije u Matici srpskoj

Govoreći najpre o radu ovih institucija, profesor dr Zoran Nikolić sa UN-a je naveo da je njihov cilj pre svega stvaranje uslova za razmenu naučno-istraživačkih rezultata insti- tucija koje se bave istorijom, kulturom i duhovnošću. On se istovremeno i zahvalio Matici srpskoj na gostoprimstvu, najavivši da će u skoroj budućnosti Univerzitet u Nišu organizovati promociju izdanja naše najstarije književne, kulturne i naučne ustanove.

Kada je, pak, reč o izdavačkoj aktivnosti navedenih triju centara, u središtu njihove pažnje bila su u proteklom periodu veliki jubileji - osam vekova srpske državnosti, osam vekova srpske arhiepiskopije i pet vekova od štampanja prve srpske knjige u Veneciji. Tako je, u povodu obeležavanja krunisanja Stefana Prvovenčanog 1217, u saradnji sa Filozofskim fakultetom u Beogradu održan trodnevni naučni skup, čiji su rezultati sabrani u obimnom zborniku „Srpska kraljevstva u srednjem veku”. Ova knjiga, kako je to rekao dr Boris Stojkovski, docent na Filozofskom fakultetu u Nišu, imao je za cilj da se taj veliki jubilej iskoristi kao lajtmotiv za širi aspekt proučavanja čitavog srpskog srednjeg veka, od ideološkog preko svakodnevnog do književnog.

Na tom fonu je i drugi zbornik ogleda posvećen Božidaru Vukoviću i srpskoj knjizi u Veneciji, gde je u fokusu bila ne samo biografija ovog Podgoričanina koji je 1519. pokrenuo štampariju u srcu Mletačke republike, već i umetnost njegovih knjiga, zatim liturgija, zaključno sa Svetačnikom, koji je Vuković tih godina priredio. Po rečima dr Stojkovskog, nije štamparija Božidara Vukovićea značajna samo po tome što označava početak prisustva srpske štampane knjige na području Centralne i zapadne Evrope, nego i jer je predstavljala glas Srba koji su se našli uklješteni između tri velike imperije - otomanske, habsburške i mletačke. „Vukovićeva štamparija svedoči o tome da se srpska kultura širila na zapad bez obzira na činjenicu da praktično više nije postojala srpska država. Stoga će ogledi iz ovog zbornika pođednako koristiti i istoričarima, istoričarima umetnosti, teolozima...”, naveo je Stojkovski.

Posebno i najobimnije izdavačko poglavlje triju centara posvećeno je obeležavanju osam vekova autokefalnosti Srpske pravoslavne crkve. Naime, u ediciji Crkvene studije objavljen je, kako je pojasnio istoričar prof. dr Dragiša Bojović, obiman dvotomni broj koji se tematski naslanja na ovaj veliki jubilej. Prvi tom je sabrao 44 rada o Svetom Savi, među kojima su i naučni ogledi devet novosadskih autora, dok je drugi nešto šire postavljen i obuhvata 66 studija iz istorije crkve, kulturne istorije crkve, filologije, teologije, filozofije... Paralelno s tim pripremljen je i zbornik posvećen pravoslavnom monaštvu,  a sve će biti zaokruženo tematom o ocu Justinu Popoviću, povodom 125. godišnjice njegovog rođenja, koji će sabrati oglede sa naučnog skupa o jedinom svetitelju među univerzitetskim profesorima, najavljen za 10. i 11. maj u organizaciji Centra za vizantijsko-slovenske studije.

Mada tiraži nisu u prvom planu, kada je u pitanju izdavaštvo triju niških centara, nekoliko monografija je izašlo i van kruga tzv. upućenih čitalaca, a to se pre svega odnosi na trilogiju poznatog pravoslavnog francuskog filozofa i teologa Žan-Kloda Laršea „Teologija bolesti”. Inače, nije na kraju zgoreg navesti da su Centar za crkvene studije, Međunarodni centar za pravoslavne studije i Centar za vizantijsko-slovenske studije Univerziteta u Nišu komplete svojih izdanja juče darovali Biblioteci Matice srpske, kao i bogosloviji u Sremskim Karlovcima.      

        M. Stajić