Prva obeštećenja naslednicima tek za tri godine
NOVI SAD: Kao što je „Dnevnik” i najavio, isplata prve rate obeštećenja – kada je trebalo da počne da teče rok dospeća obveznica vlasnicima ili naslednicima oduzete imovine – neće početi 15. decembra, kako je to bilo predviđeno, već se odlaže za 15. decembar 2021. godine, a sve u cilju preciznijeg opredeljenja ukupnog iznosa.
Ujedno, izmenama i dopunama Zakona o vraćanju oduzete imovine i obeštećenja, koje je usvojila Vlada Srbije i uputila poslanicima Skupštine Srbije na usvajanje po hitnom postupku, iznos emisije, kao i uslovi distribucije i naplate obveznica odlažu se za 30. jun 2020. godine.
U obrazloženju izmena, Vlada Srbije objašnjava da je predviđeni rok od pet godina, po kojem je trebalo da do 15. decembra ove godine utvrdi koficijent obeštećenja, zapravo kratak jer zahtevi još uvek nisu pravosnažno okončani. Trenutno ih ima 64.350 kod kojih su u toku prvostepeni postupci, kao i oni za žalbe i tužbe, zbog čega se ne mogu doneti rešenja o pravu na obeštećenje da bi se utvrdila osnovica obeštećenja, koja je preduslov za utvrđivanje koeficijenta. Složenost postupka utvrđivanja osnovice obeštećenja i samog obeštećenja zahteva pomeranje roka za tri godine, ali i pomeranje roka za emitovanje obveznica koje se emituju da bi se regulisao javni dug koji nastaje po osnovu obeštećenja.
Po podacima Agencije za restituciju, do početka ovog meseca starim vlasnicima ili njihovim naslednicima vraćeno je 6.397 objekata, od čega 4.473 poslovna prostora, 931 stan i 993 zgrade. Vraćeno je i 343 hektara, 50 ari i sedam kvadratnih metara neizgrađenog građevinskog zemljišta, 5.460 hektara, 62 ara i 74 kvadrata šumskog i 36.572 hektara, 60 ari i sedam kvadrata poljoprivrednog zemljišta.
Gotovo sve što je moglo biti vraćeno u naturi, već je rešeno.
U obrazloženju koje je Vlada Srbije uz Predlog izmena tog zakona prosledila poslanicima navodi se da će promena datuma početka isplate obeštećenja i emitovanja obveznica uticati na građane koji nisu ostvarili pravo na naturalnu restituciju, već na obeštećenje. S druge strane, ističe se u obrazloženju, ukoliko bi se primenila važeća zakonska rešenja, odnosno da je Vlada Srbije do 15. decembra ove godine utvrdila koeficijent obeštećenja, moglo bi se dogoditi da za nekoliko godina, kada se precizno utvrde sve osnovice obeštećenja, na ime restitucije bude isplaćen iznos veći od onog koji građanima po zakonu pripada, što bi dovelo do toga da obeštećenje pređe iznos od dve milijarde evra, koje su predviđene Zakonom.
Inače, vrednost imovine koja ne može biti vraćena u naturalnom obliku, po proceni Poreske uprave, iznosi 13,6 milijardi evra. Za obeštećenje je sadašnjim Zakonom o vraćanju oduzete imovine i obeštećenju, predviđen iznos od dve milijarde, s tim što ukupno obeštećenje po osnovu oduzete imovine jednog bivšeg vlasnika po svim osnovima ne može preći 500.000 evra. Obeštećenje bivšim vlasnicima ili njihovim naslednicima vrši se u vidu državnih obveznica i u novcu za isplatu akontacije obeštećenja. Obveznice koje bi dobijali građani, po sadašnjem Zakonu, dospevaju u roku od 12 godina i isplaćuju se u godišnjim ratama, a prva isplata je trebalo da bude 15. decembra ove godine.
Po proceni Agencije za restituciju, udeo obeštećenja u odnosu na ukupan broj podnetih zahteva za vraćanje oduzete imovine za koje je utvrđeno da su osnovani, odnosno u kojima su uvaženi zahtevi za povraćaj imovine, relativno je mali – 25 do 30 odsto. U zakonskom roku podneto je ukupno 74.000 zahteva bivših vlasnika, odnosno njihovih naslednika, koji potražuju oduzetu imovinu po raznim osnovama.
LJ. Malešević
