Sutra pola miliona pripadnika nacionalnih manjina bira svoje predstavnike

Više od pola miliona građana Srbije upisanih u posebni birački spisak imaće mogućnost da na 926 biračkih mesta biraju između lista čije je kandidature prihvatila Republička izborna komisija, a najviše birača upisano u birački spisak manjinskih nacionalnih zajednica svoje izborno pravo će moći da iskoristi na biračkim mestima u Vojvodini, ali i u Sanyaku, gde je dominantna bošnjačka nacionalna zajednica, te na jugu Srbije, gde je velika zajednica Albanaca.

Po rešenju Ministarstva za državnu upravu i lokalnu samoupravu od 19. oktobra, u poseban birački spisak upisano je 507.183 birača s biračkim pravom da bira članove nacionalnih saveta svojih nacionalnih zajednica u nedelju 4. novembra. Članove saveta 18 nacionalnih zajednica birači će birati na neposrednim izborima, dok će pripadnici makedonske, hrvatske, crnogorske i ruske manjine članove svojih nacionalnih saveta birati putem elektorske skupštine.

To znači da će građani s biračkim pravom za izbore u te četiri zajednice davati potpise kandidatima koji će ih, ukoliko dobiju potreban broj potpisa, kasnije predstavljati na elektorskoj skupštini i birati sastav nacionalnog saveta.

Od 18 nacionalnih zajednica čiji se predstavnici biraju neposrednim izborima, najbrojnije po broju upisanih u birački spisak su mađarska s više od 129.000, bošnjačka s više od 103.000, romska s više od 66.000 birača i albanska s oko 36.000 upisanih birača. Republička izborna komisija proglasila je 58 izbornih lista, a kuriozitet je da najviše prijavljenih lista – sedam – ima rusinska nacionalna manjina, koja je jedna od malobrojnijih zajednica s nešto manje od 8.000 upisanih birača. Nasuprot njima, najbrojnija mađarska zajednica ima samo dve izborne liste. Na izborima za Bošnjački nacionalni savet prijavljeno je četiri liste, za Romski nacionalni savet pet, a za Albanski šest.

Članovi Republičke izborne komisije doneli su i Odluku o obliku i izgledu glasačkih listića za glasanje na neposrednim izborima za članove nacionalnih saveta nacionalnih manjina, po kojoj će se za izbor članova nacionalnih saveta bunjevačke, vlaške, grčke, nemačke, poljske, romske, slovenačke i ukrajinske nacionalne manjine štampati listići na srpskom jeziku i ćiriličnom pismu, a za članove nacionalnih saveta albanske, aškalijske, bošnjačke, bugarske, egipatske, mađarske, rumunske, rusinske, slovačke i češke nacionalne manjine štampati listići na srpskom jeziku, ćiriličnom pismu i na jeziku i pismu nacionalne manjine.

Biračko pravo za glasanje na izborima za nacionalne savete se ne stiče izjašnjavanjem na popisu stanovništva već upisom u poseban birački spisak. Zbog toga se broj pripadnika nacionalnih zajednica na popisu stanovništva i birača upisanih u birački spisak značajno razlikuju, odnosno manje je pripadnika nacionalnih zajednica koji su upisom u posebni birački spisak ostvarili pravo da glasaju u nedelju.

U odnosu na popis stanovništva iz 2011. godine, kao pripadnici romske nacionalne zajednice izjasnilo se više od 147.000 ljudi, što je stavlja na treće mesto po brojnosti, ispred bošnjačke, ali je po broju upisanih u poseban birački spisak situacija obrnuta i u korist bošnjačke nacionalne zajednice.

Najviše birača će, kako se očekuje, svoje biračko pravo iskoristiti u Vojvodini, na čijoj teritoriji je sedište čak 14 nacionalnih saveta nacionalnih manjina u Srbiji.

Zakon o Nacionalnim savetima nacionalnih manjina propisuje da, u zavisnosti od broja pripadnika nacionalne zajednice, broj članova nacionalnog saveta varira. Zajednice koje na popisu imaju manje od 10.000 pripadnika imaju 15 članova, a nacionalne zajednice s više od 100.000 imaju 35.

A. Savanović