Kulturno nasleđe Vrbasa i na Guglovoj platformi

Bogato kulturno nasleđe biće predstavljeno u digitalizovanoj formi pa će tako javnost biti upoznata sa nasleđem male vrbaske zajedice. Na pomenutoj platformi može se viditi i deo fundusa novosadske Galerije Pavla Beljanskog i Etnografskog muzeja u Beogradu.

Odkud baš Gradski muzej u Vrbasu na globalnom interent pretraživaču, a ne neki iz većih gradova u Srbiji, pitanje je na koje se odgovor nalazi u istoriji Vrbasa, čiji prvi zapis datira u pisanim izvorima još od 1387. godine. Ovo  mesto u Južnoj Bačkoj osobeno je po arheološkim nalazištima, Čarnok i Šuvakov salaš čiji se lokalitet istražuje godinama i  svaki novi istraženi deo je neiscrpan izvor podataka o životu srednjovekovnog stanovništva ovih krajeva.

Istraživanja crkve sa nekropolom i naseljem od 10. do početka 16. veka na svetlost dana donela su obilje pokretnog arheološkog materijala, keramike, nakita, delova plastične arhitekture, kao i nepokretnog, jame - ostave, kuće, negativ crkve... Najveći deo materijala danas je izložen u stalnoj postavci u Gradskom muzeju u Vrbasu, ali i u Muzeju Vojvodine u Novom Sadu.

Materijal sa Čarnoka svedoči o životu domaćeg stanovništva od drugog veka pre naše ere do drugog veka naše ere. Istraživanja su pokazala da je reč o miroljubivom stanovništvu, koje se kao i danas bavilo zemljoradnjom o čemu svedoči veliki broj malih peći za sušenje žitarica, pronađeno ugljenisano žito u korpama, veliki pitosi koji su služili za čuvanje žitarica, kao i potpuno odsustvo bilo kakvog oružja u pokretnom materijalu nađenom tokom višedecenijskih istraživanja. Sve to, uz obilje drugog materijala,  biće dostupno u digitalizovanoj formi na najvažnijem  pretraživaču u globalnim razmerama Google Arts and Cultura.

Odluku da vredan materijal dospe na Gugl i nađe se uz rame sa 180 muzeja iz 40 zemalja donelo je Ministarstvo kulture i informisanja Vlade Republike Srbije, obrazloženjem da Gradski muzej Vrbas predstavlja kulturni lokalitet od izuzetnog nacionalnog značaja.

- Velika je čast naći se zajedno sa velikim muzejskim centrima - kaže  viši kustos i rukovodilac  Gradskog muzeja Vesna Grgurović. - Sada imamo obavezu da postavljamo više standarde koji će,  razvijati i nado­građivati svest pojedinca i cele zajednice, o značaju očuvanja i negovanja kulturnog nasleđa.

Rukovodilac muzeja Vesna Grgurović kaže da nije išlo sve baš glatko, da je trebalo truda i volje kako bi se muzejska građa uredila i postavila na standarde koji važe u ovoj oblasti.

- Gradski muzej Vrbas osnovan je tek 17. novembra 2015. odlukom SO Vrbas.  Odluka je usledila kao posledica niza radnji koje su se odvijale u prethodnih godinu dana, a koje su zahtevane od matične službe Muzeja Vojvodine. Dobili smo smernice za dalji rad jer u dotadašnjem radu nisu bili ispoštovani osnovni muzejski standardi. Muzejsku delatnost do 2015. godine obavljala je Redakcija za rad muzeja, arhiva i zbirki u okviru Kulturnog centra Vrbasa. Veliki broj predmeta koji su decenijama prikupljani (Muzejska zbirka osnovana je daleke 1969. godine) nisu adekvatno čuvani ni dokumentovani. Istina, 1998. godine u saradnji sa Muzejom Vojvodine formirana je privremena stalna postavka, ali sa preseljenjem u novi prostor u kome se Muzej danas nalazi, pažnja se poklanjala samo prikupljanju predmeta koji nisu čuvani ni obrađivani po muzejskim standardima – navodi Grgurović.

U toku izložba „Istorija srpskog školstva”

Već dve sedmice u Gradskom muzeju u Vrbasu traje izložba Pedagoškog muzeja iz Beograda “Istorija  srpskog školstva”. Na dvanaest banera predstavljen je istorijat školstva u Srba 19 -20. veka. Kroz priču i slike posetioci imaju priliku da se upoznaju sa celokupnim sadržajem Pedagoškog muzeja koji je pre dve godine obeležio 120 godina postojanja. Izložba je do sada bila predstavljena u Mađarskoj, Rumuniji, Austriji, Republici Srpskoj, a Vrbas je izabran jer je Gimnazija u Vrbasu, osnovana 1809. godine i jedna je od najstarijih škola u Srbiji. Dogodine se obeležava 210  godina postojanja, pa je plan da se u Pedagoškom muzeju naredne godine organizuje predstavljanje  Gradskog muzeja i Gimnazije “Žarko Zrenjanin”.

Nedostaci u radu su iza, određeni su pravci razvoja zbirki, nabavljene inventarne knjige, formirana dokumentacija koja je sastavni deo jednog predmeta i upravo ga čini kulturnim dobrom, uz donošenje rešenja o proglašenju. Sve to doprinelo je da se Gradski muzej u Vrbasu vine visoko i dospe na platformu globalnog interenet giganta.

Vesna Grgurović kaže da posebno mesto u građi zauzima izložba dela Jožefa Pehana “Umetnik na prekretnici vekova”, umetnika i “osobenjaka” koji je bio nezaobilazan činilac društvenog i kulturnog života Vrbasa upravo na kraju 19. i početku 20. veka.

- Radili smo i na obnavljanju arheološke građe iz srednjovekovnog Vrbasa, i tako popunjavali arheološke zbirke, uveli novine u vidu digitalizacije građe - pionirski poduhvat u vidu izrade 3D modela počelice - dela ženskog nakita za glavu iz 14-15. veka i to jedinstvenog primerka na ovim prostoima. Tu je i izrada 3D modela crkve, istražene još osamdesetih godina, kao veoma značajan element u cilju prerastanja arheološkog lokaliteta u turistički lokalitet.

        Zorka Delić