Tri glasa porodice Manojlović prisajedinjenju Vojvodine Srbiji

Inicijativu je podneo Subotičanin Sava Stambolić, koji je istakao da bi preimenovanjem Ulice Đure Đaković u Jovan Manojlović Skupština grada ispravila nepravdu prema čoveku koji je zadužio Suboticu.

– Nije slučajno da je predloženi lokalni velikan Srbin – kaže Sava Stambolić. – Decenijama je u ovom gradu prećutkivan značaj srpske predratne elite za Suboticu, koja je imala veliku ulogu u 1918. godine.  Jovan Manojlović, rođeni Subotičanin, iz ugledne srpske porodice, završio je Srpsku narodnu veroispovednu školu, a zatim Veliku gimnaziju na mađarskom jeziku, potom je studirao pravo, koje je doktorirao u Pešti, da bi u svom gradu otvorio advokatsku kancelariju, koju je vodio pola veka. Bavio se i bankarstvom i bio jedan od osnivača i upravnik Srpske štedionice.

Inače, istoričar Zoran Veljanović izučavao je život i rad Jovana Joce Manojlovića, koji je još kao gimnazijalac počeo da objavljuje pesme u „Nevenu“, a kasnije i piše tektove za „Subotičke novine“ i „Bačvanin“. Advokatski ispit je položio u Budimpešti 1901. godine, nakon čega je otvorio advokatsku kancelariju u Subotici, a zatim 1906. osniva banku u Subotici, čiji je bio direktor. 

Tih oktobarskih i novembarskih dana, zajedno s braćom Vladislavom, Dušanom i Cvetkom i bunjevačkim prvacima učestvovao je u organizovanju slovenskog naroda da se odupre jarmu koji mu je nametala Ugarska. Po istraživanju i pisanju subotičkog istoričara Zorana Veljanovića, nalazili su se tajno po kućama bunjevačkih i srpskih prvaka i priča se da se upravo u palati „Manojlović“ u centru Subotice, na adresi Korzo broj 8, gde su danas smeštene prostorije Bunjevačke matice, stvarao slovenski otpor, odnosno održan je jedan od tajnih sastanaka.

Srbi i Bunjevci iz Subotice su na tim sastancima definisali da im je cilj da se otcepe od Ugarske, tj. Mađarske, i to po načelima tadašnjeg američkog predsednika Vudroa Vilsona.

Bunjevačko-srpski narodni odbor u Subotici osnovan je 11. novembra 1918. u Staklenoj dvorani hotela „Hungarija“ na Velikom jugoslovenskom zboru, održanom na proslavi 40. godišnjice „Pučke kasine“. Manojlović je na tom skupu izabran u Odbor i 13. novembra je s njegovim predsednikom Šimetom Milodanovićem dočekao srpsku vojsku na Železničkoj stanici.

– Subotica je progovorila 24. novembra 1918. godine na Narodnoj skupštini, di su izabrani narodni predstavnici. Skupština je održana u dvorani hotela „Hungarija“. Na sastanak su, u pratnji Blaška Rajića i dr Stipana Matijevića, došli i članovi gradske uprave, uz pratnju mnoštva naroda. Izbornu skupštinu je otvorio Šime Milodanović. Izabrani su dr Jovan Petrović, dr Fabijan Malagurski i dr Jovan Manojlović. Tada je Jovan Petrović pročito proglas Srpskog narodnog odbora iz Novog Sada od 17. novembra te protumačio cilj izborne skupštine. Utvrđeno je da u Subotici živi 70.000 Bunjevaca i 5.000 Srba, te se za novosadsku veliku skupštinu ima birati 75 delegata – rekao je Mijo Mandić koji se bavi istorijom Bunjevaca i nosi ime svog slavnog dede, koji je upravo tih novembarskih dana 1918. godine počeo da organizuje škole, i to ne samo u gradu, nego i po salašima, da bi deca konačno učila na maternjem jeziku.

Nakon prisjedinjenja, Joca Manojlović nastavlja da učestvuje u javnom i političkom životu Subotice, ali sada i u državnim poslovima. Obavljao je niz odgovornih dužnosti: bio je izabran za narodnog poslanika u Privremenom predstavništvu (1918), i u Ustavotvornoj skupštini u Beogradu (1921). Učestvovao je na internacionalnom trgovačkom kongresu narodnih poslanika iz svih Antantinih zemalja u Briselu 1919.

Zajedno s bratom Vladislavom bio je domaćin dr Jovanu Cvijiću u svojoj kući 1919, kada ga je izaslala Pariska mirovna konferencija radi rešavanja pitanja Bajskog trougla, navodi u svojim istraživanjima Veljanović. Nakon Drugog svetskog rata imovina mu je više puta oduzimana, a on doveden na ivicu preživljavanja. 

Po tom velikom čoveku, koji je svoj život posvetio slobodi, nijedna ulica ili škola nije nazvana, otišao je u zaborav. Nije se ženio i sahranjen je na Pravoslavnom groblju u Dudovoj šumi u porodičnoj grobnici.

Dobrotvorna zadruga Srpkinja

Anastazija Taza Manojlović (1889–1974), devojački Dimitrijević, bila je supruga dr Dušana Manojlovića. Učestvovala je u organizovanju mnogobrojnih dobrotvornih priredbi, pa čak i izbora za mis Subotice. Bila je angažovana i u radu Narodne kuhinje „Dobro delo“, osnovane na inicijativu Dobrotvorne zadruge Srpkinja iz Subotice koje su delile ručak sirotinji. Dobrotvorna zadruga Srpkinja u Subotici bila je humanitarna organizacija, tačnije, jedno od prvih ženskih udruženja s ciljem da  stipendiraju i pomažu devojčice lošijeg materijalnog stanja, koje nisu bile u prilici da se školuju.

U listu „Neven“ od 10. decembra 1918. godine, u tekstu pod nazivom „Koncerat omladinskog društva u Jugoslaviji“ najavljuje se da će 11. decembra 1918. godine, zajedno s drugim umetnicima, nastupiti Taza Anastazija Manojlović i izvesti numeru od Stevana Stojanovića Mokranjca „Mirjano“.

Na Velikoj narodnoj skupštini u Novom Sadu jedan od delegata je bio i njegov brat Vladislav i snaha Taza Manojlović.

Dr Vladislav Manojlović rođen je u Subotici 1869. od oca Jovana, a preminuo 1938. Doktorat prava i politike stekao je u Budimpešti. Bio je istaknuti funkcioner Narodne radikalne stranke. Učesnik je Velike narodne skupštine u Novom Sadu 25. novembra 1918.

Obavljao je funkciju velikog župana vladinog komesara Bačke županije u Somboru. Radio je kao kraljevski javni beležnik. Imao je niz društvenih funkcija: bio je predsednik SPCO, predsednik Udruženja trgovaca u Subotici itd.

Supruga mu je bila Melanija (1864 – 13. januar 1932). Imao je sinove Samka (rođen u Subotici 23. februara 1897), Aleksandra i kćerku Katinku.

Ana Antunović