Tita još uvek nismo obrisali

Jer od svog nasleđa koje je Tito ostavio iza sebe, uglavnom se još drže jedino ulice koje nose njegovo ime, a i one su u poslednjih 20-30 godina doživele ozbiljnu reviziju, pa su mnoge plave table sa čuvenim natpisom “Maršala Tita” zamenjene “podobnijim” ličnostima iz naše istorije.

Italijanski publicista koji istražuje postkomunistička društva Đorđo Kamai je pre nekoliko dana objavio rezultate svog istraživanja o tome koliko se ime Josipa Broza zadržalo u imenima ulica i trgova u bivšoj Jugoslaviji i prema podacima koje je prikupio sa Guglovih mapa, najviše ulica sa Titovim imenom je pronašao u Makedoniji i Hrvatskoj gde mu je Gugl “otkrio” po 24 mesta gde su zadržani nazivi sa Titovim imenom, zatim u BiH -19, u Srbiji 15, Sloveniji 14 i Crnoj Gori 7.

Međutim, detaljnijim uvidom u spiskove ulica po Srbiji vidi se da se zakletva Titu ipak najbolje drži u našoj državi jer samo u Vojvodini postoji oko sedamdeset (!) naselja u kojima Titovo ime nose većinom glavne ulice i trgovi, dok  prema podacima Republičkog geodetskog zavoda u Srbiji još uvek postoji preko 250 ulica sa njegovim imenom. Ono što je interesantno, nijedna od njih u svom nazivu nema puno ime  Josip Broz Tito - osim par trgova - već je najčešće korišćeno “Maršala Tita” ili jednostavno “Titova”.

Novi Sad se “odrekao” Josipa Broza devedesetih kada je ulica dugačka simboličkih 777 metara preimenovana u Bulevar Mihajla Pupina, ali su mu u manjim mestima ipak ostali verni. Ništa bolje Tito nije prošao ni u Beogradu gde je ”proteran” iz strogog centra, ali su nazivi Titovih ulica zadržani u nekoliko naselja na obodima glavnog grada. 

Za one koji su možda zaboravili i one mlađe koji ne pamte, u SFRJ su svojevremeno osam gradova nosili Titovo ime (6 republika i 2 pokrajine) te ih je u Srbiji bilo tri – Titov Vrbas, Titovo Užice i Titova Mitrovica.

Od osam „počašćenih“ i „povlašćenih“ mesta u bivšoj državi,  Vrbas je poslednji postao i ujedno najkraće bio Titov (od 1983. do 1992. godine), ali je uprkos par pokušaja brisanja, glavna vrbaska ulica i danas zadržala naziv Maršala Tita. Za sada je tako i u Kuli, Crvenki, Sivcu i Kljajićevu, pa se recimo na putu od Vrbasa do Sombora prolazi kroz blizu dvadeset kilometara ulica “pokrivenih” Titovim imenom. 

Iako ovakvi statistički podaci govore da smo i 37 godina nakon Titove smrti posvećeni nekadašnjem lideru nesvrstanog sveta, postoje i drugi koji kažu da bi dobar deo građana Srbije voleo da se zaboravi da je Josip Broz ikada i postojao. Tako je pre nekoliko godina procenjeno da je u “starom gvožđu” završilo najmanje stotinak tona bronze i drugih legura od kojih su načinjene Titove biste koje su se nalazile u gotovo svakoj državnoj instituciji.

Mnoge koje nisu imale reciklažnu vrednost jer su pravljene od gipsa ili nečeg sličnog, su zajedno sa Titovim fotografijama i knjigama koje su mu posvećene, jednostavno  završile na smetlištima odakle su ih “spašavali” oni koji ga i dalje smatraju “najvećim sinom naših naroda i narodnosti”, pa su tako i nastale zbirke od po nekoliko hiljada “eksponata” kakvim mogu da se pohvale nekolicina najposvećenih kolekcionara predmeta vezanih za Josipa Broza.    

Najveći spomenik posvećen Titu u Srbiji visok je četiri metra i nalazi se u Užicu gde se već godinama vode polemike o tome gde mu je mesto. U nekadašnjem Titovom Užicu ovaj spomenik je postavljen davne 1961. godine na Trgu partizana, da bi 30 godina kasnije bio sklonjen u jedan ugao platoa Narodnog muzeja. Od tada Udruženje boraca i par drugih organizacija pokušava da Tita vrati na trg ili neko vidljivije mesto u gradu, ali im lokalna samouprava još uvek ne odgovara na te zahteve.

Iako se smatralo da se u Hrvatskoj nakon raspada bivše države, Josip Broz Tito najbolje “kotirao”, pre mesec dana gradonačelnik Zagreba Milan Bandić  je odlučio da se Trg Maršala Tita u centru glavnog grada Hrvatske preimenuje u Trg Republike Hrvatske, a nekoliko dana pre nego što je odluka stupila na snagu tabla sa Titovim imenom je već završila u kontejneru.  

O tome koliko Tito intrigira i skoro četiri decenije nakon smrti, možda najbolje pokazuju posete Kući cveća u Beogradu u kojoj je sahranjen, gde ga godišnje obiđe više od 120 000 ljudi što je broj o kojem većina turističkih destinacija u Srbiji može samo da sanja. Od toga trećinu posetilaca čine ljudi iz Srbije, drugu trećinu iz bivše SFRJ, a ostalo su stranci iz celog sveta koji uglavnom kao i mi sami, imaju podeljenu sliku o Titu – od brutalnog komunističkog diktatora do vizionara koji je uspeo da stvori skoro savršenu državu.

 

Niko Perković